Stop de almaar uitdijende chipszak

Graag een spontaan antwoord: noem een voedingsmiddel waarvan u vindt dat er te veel in de verpakking zit. Enquêteurs ­namens het ­Voedingscentrum wilden de afgelopen maanden van ruim twaalfhonderd Nederlanders weten wat ze vinden van de grootte van eet- en drinkverpakkingen.

Ondanks goede uitzonderingen worden veel van die voedingsmiddelen aangeboden in steeds grotere ­uitvoeringen. En dat is een van de ­redenen waarom consumenten voedsel verspillen, weten de experts van eerder onderzoek.

Het is al jaren bekend dat het weggooien van voedsel veel méér bijdraagt aan milieu- en afvalproblemen dan de verpakking van dat product, terwijl veel consumenten zich op die buitenkant blijven richten.

Door stelselmatig vuilnisbakken om te keren, weten onderzoekers ook hoeveel voedingsproducten worden weggegooid en waarom. Voor een deel vanwege de verpakking, die te groot is voor de meerderheid van ­de eenpersoons- (37 procent) en tweepersoonshuishoudens (33 procent).

De consument zelf houdt dat nauwelijks bezig, blijkt uit het onderzoek van het Voedingscentrum. Op de vraag uit de eerste zin, bijvoorbeeld, heeft een meerderheid geen antwoord. Ruim 60 procent kan geen ­enkel product noemen. Bij de wel spontane antwoorden wordt 'chips' opvallend vaak genoemd, naast verpakte groenten, vlees en frisdrank.

Herkenbare categorie

Frisdrank is een herkenbare categorie omdat dit product de laatste jaren standaard in anderhalve literflessen wordt verkocht, terwijl nog niet zo lang geleden de helft (75 cl) normaal was. Wie van verse prik houdt, moet stevig doordrinken of een relatief dure 'kleine' verpakking kopen.

Ook chipszakken zijn fors uitgedijd. Woog voorheen een gezinsverpakking 175 gram, nu is het gewicht van een standaard zak 225 gram. Producenten zoals Pepsico Nederland, ­eigenaar van Lays, Duyvis, 7Up en Pepsi, lijken zich te spiegelen aan de Amerikaanse markt waar grotere verpakkingen meer omzet genereren.

Vergeleken met de VS is het algemene beeld in de Nederlandse supermarkt niet eens slecht, zegt expert Corné van Dooren van het Voedingscentrum. Er komen niet alleen grotere maar ook kleinere verpakkingen in de schappen. 'Die zijn in verhouding wel bijna altijd duurder en ze zijn ook zelden in de aanbieding.' Het woord ­kiloknaller zegt het al.

Volgens het onderzoek verspilt 80 procent van de Nederlanders ­weleens etenswaren en denkt één op de drie consumenten dat hij of zij wel eens iets weggooit vanwege de te grote hoeveelheid in de verpakking. Groenten, al dan niet voorverpakt, vormen de opvallendste categorie: 12 procent eindigt voortijdig in de prullenbak.

Bij het afval

Kennelijk zijn de porties wokgroenten en voorverpakte sla (die in de ­beschermende verpakking lang goed blijven) écht te groot voor kleine huishoudens. Bijna de helft van de ondervraagden zegt dat van dit product regelmatig delen worden weggegooid. Alleen bij brood gebeurt het nog vaker; de laatste droge sneetjes. Ook vlees­waren belanden relatief vaak in de vuilnisbak.

Andere klachten betreffen potjes pastasaus: te groot voor kleinschalig gebruik. Ook vlees (verpakkingen van minstens twee slavinken), soep, snoep en Knorr-maaltijden mogen van de consument in kleinere verpakkingen.

Enthousiasme is er over granenrepen als Sultana's en crackers, over kleine drankpakjes en groente in kleine blikjes. Die geven meer verpakkingsmateriaal, herhaalt het Voedingscentrum, maar zijn toch beter voor het milieu omdat de inhoud volledig wordt geconsumeerd.

Veel praktische oplossingen beginnen volgens het centrum bij de klant. Vaker kleine porties invriezen en kleinere hoeveelheden onverpakte groenten kopen. Een kilo ingevroren bloemkoolroosjes kost 2,68 euro en daar kan een klein huishouden lang mee wokken.

Te weinig

Of méér groente eten, zoals andere experts aanbevelen. Want mogelijk zijn de porties voorverpakte groenten niet te groot, maar eten de mensen er te weinig van. 'Dat is zeker ook een deel van de waarheid', zegt Van Dooren. 'We komen dat dilemma ook ­tegen bij gezinnen die zorgen dat er altijd voldoende fruit beschikbaar is, terwijl die appels vaak toch weer blijven liggen. Maar wij gaan echt niet zeggen dat kinderen hun bordje moeten leegeten.'

Op verpakkingsgebied is nog veel winst te boeken. Een kwart voorverpakt brood, waarom is dat nergens te koop? Er is waarschijnlijk een markt voor, denkt het Voedingscentrum. Onderzoekers kwamen al eerder met het idee zakjes voorverpakte sla of groente nóg eens overdwars te sealen zodat twee compartimentjes ontstaan. Die kunnen dan apart gebruikt worden. 'We maken het de fabrikanten soms erg gemakkelijk, met hele concrete ideeën.'

De grootte van de verpakking wordt voornamelijk bepaald door de supermarkten, benadrukt hij. En sommige ketens zijn daar verder in dan anderen. Zonder specifiek te worden: de ­discounters doen het doorgaans slechter dan supermarkten die meer gericht zijn op luxe.

Dat zou kunnen kloppen, blijkt uit een reactie van woordvoerder Maurice Nieuwland van Jumbo; de supermarkt die bij dit onderwerp zijn naam niet mee heeft. 'We zijn bezig de verpakkingen aan te passen aan klanten met een kleiner huishouden en hun behoefte aan kleinere verpakkingen, onder meer om zo voedselverspilling tegen te gaan', zegt hij. Met kleinere groentepakketten 'voor bijvoorbeeld bami en nasi, diverse slavarianten en blad­spinazie' is al een begin gemaakt.

undefined

Vragen over milieuvriendelijk gedrag of tips voor deze rubriek?

Mail naar groen@volkskrant.nl