Steunverklaring bij de oprichting van het Comité van ex-moslims

Individuele vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing, daarbij inbegrepen het recht om van godsdienst of levensbeschouwing te veranderen, ligt in Nederland, op papier althans, onomstotelijk vast. De horizontale werking van artikel 6 van de Grondwet verbiedt het aan iedereen in Nederland om anderen te belemmeren wanneer zij van godsdienst of levensbeschouwing willen veranderen en wanneer zij vrijelijk van die verandering willen getuigen.

Het Internationaal Verdrag inzake Burger- en Politieke Rechten (IVBPR) noemt het recht om van godsdienst te veranderen expliciet in artikel 18, dit in combinatie met de uitleg van artikel 18 van 20 juli 1993 door het Human Rights Committee, dat over het IVBPR waakt. Krachtens de preambule van het IVBPR is de Nederlandse overheid verplicht om erop toe te zien dat burgers elkaar vrij laten bij hun recht om van godsdienst of levensovertuiging te veranderen.

Van het bovenstaande komt in de praktijk weinig terecht. De individuele vrijheid om van godsdienst of levensovertuiging te veranderen wordt een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking, de moslims namelijk, onthouden. Van mensen die in een islamitisch milieu ter wereld komen wordt bij de geboorte bepaald dat ze moslim zijn, terwijl de islam verandering van godsdienst niet toestaat.

De vier soennitische scholen van het islamitisch recht, evenals vele shiitische geleerden, zijn het erover eens dat een volwassen man die van het islamitisch geloof afvalt moet worden gedood. Een vrouwelijke apostaat (afvallige) kan ook ter dood worden gebracht of gevangenisstraf krijgen tot zij berouw toont over haar afvalligheid.

Volgens de overheersende ideeën binnen de islam mag een moslim nooit van religie veranderen. Velen zijn van mening dat de profeet Mohammed daarvoor de doodstraf instelde.

In ondermeer Soedan en Jemen eist het wetboek van strafrecht de doodstraf voor het verlaten van de islam, in Mauretanië staat dat in de Grondwet, in Saoedi-Arabië en Iran geldt de doodstraf voor het verlaten van de islam krachtens de sharia. In landen als Egypte, Pakistan, Irak en Koeweit geldt geen wettelijk verbod maar is een afvallige vogelvrij. In zekere mate geldt dit laatste in alle overwegend islamitische landen, ook in Turkije. In sommige deelstaten van Maleisië worden openlijke islamverlaters veroordeeld tot een paar jaar heropvoedingskamp.

In de fatwa die Imam Khomeini in 1989 uitvaardigde tegen Salman Rushdie werd benadrukt dat Rushdie afvallig was en dus ter dood gebracht mocht worden.

Deze trend is de laatste jaren ook in het Westen nadrukkelijk merkbaar. Daarvoor zijn twee concrete aanwijzingen.

Uit websites waar islamverlaters in anonimiteit hun verhaal doen, blijkt dat velen van hen zijn bedreigd of vrezen voor bedreiging.

Ook de zeer geringe aantallen openlijke islamverlaters doen vermoeden hoe groot het probleem is. In een gezonde, open samenleving is migratie tussen religies en levensbeschouwingen, het humanisme, atheïsme en agnosticisme daarbij ingrepen, normaal. Maar migratie uit de islam naar andere religies is wereldwijd en in Nederland een te verwaarlozen fenomeen.

Veel Nederlandse moslims vinden het geen groot probleem als iemand die in een islamitisch milieu werd geboren later kiest voor een andere religie of levensbeschouwing dan de islam. Maar veel andere Nederlandse moslims hebben daar wel grote moeite mee. En een kleine kern is, conform de sharia, bereid geweld te gebruiken tegen openlijke islamverlaters. Uit enquêtes (ondermeer van Foquz Etnomarketing in 2004) is gebleken dat bijna dertig procent van de Nederlandse moslims voorstander is van introductie van de sharia in Nederland.

In het verbod op afvalligheid is de islam tegenwoordig wereldwijd uniek. Alle grote godsdiensten laten hun leden in principe vrij om op elk moment van geloof te veranderen of om iedere vorm van geloof te verlaten. De katholieke kerk heeft dit recht schriftelijk vastgelegd, in de verklaring Dignitatis Humanae van 1965.

Dit conflict tussen de islamitische leer en de Nederlandse wet bestaat al jaren. Maar de regering negeert het probleem en stelt kennelijk respect voor de islam boven respect voor individuele vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing.

Het verbod om de islam te verlaten is in de eerste plaats een probleem voor de slachtoffers: mensen die bij hun geboorte tot moslim werden gemaakt en die er openlijk mee willen breken.

Het is echter ook een probleem voor Nederland, mogelijk het eerste land dat het recht op individuele vrijheid van godsdienst schriftelijk vastlegde (zij het in rudimentaire vorm), bij de Unie van Utrecht in 1579.

Ondergetekenden stellen

- dat iedereen die opgroeit in een milieu met een religieuze of levensbeschouwelijke overtuiging, het atheïsme en het agnosticisme daarbij inbegrepen, volledige vrijheid dient te genieten bij het maken van eigen religieuze of levensbeschouwelijke keuzen

- dat een keus voor een religie of een levensbeschouwing alleen betekenis heeft indien die keus in vrijheid werd gemaakt en op elk moment herroepen kan worden

- dat iedere Nederlander alle andere Nederlanders, familieleden daarbij inbegrepen, vrij moet laten bij het maken van religieuze of levensbeschouwelijke keuzen

- dat de Nederlandse overheid actief moet toezien op de naleving van de horizontale werking van artikel 6 van de Grondwet en de horizontale werking van artikel 18 van het IVBPR

- dat niemand wordt geboren als moslim, als lid van enige andere geloofsgemeenschap of sekte, of als atheïst

- dat ouders het recht hebben om kinderen op te voeden in overeenkomst met hun eigen geloofsovertuiging, maar dat ze niet mogen bepalen wat hun kind wel en niet moet geloven. Zodra een kind, ongeacht leeftijd, eigen overtuigingen krijgt, hebben die voorrang. Dit is conform artikel 14 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, door Nederland geratificeerd in 1995. Hierbij geldt de interpretatieve verklaring van Nederland uit 1992:

“It is the understanding of the Government of the Kingdom of the Netherlands that article 14 of the Convention is in accordance with the provisions of article 18 of the International Covenant on Civil and Political Rights of 19 December 1966 and that this article shall include the freedom of a child to have or adopt a religion or belief of his or her choice as soon as the child is capable of making such choice in view of his or her age or maturity.”

- dat bij alle vormen van burgerschapsvorming, ook op scholen, islamitische scholen niet uitgezonderd, ruim aandacht moet worden gegeven aan het recht, ook van kinderen, om van godsdienst of levensbeschouwing te veranderen en daarvan te getuigen

- dat de overheid alles moet doen om een klimaat te scheppen waarin het recht van ieder individu om van godsdienst of levensbeschouwing te veranderen, of om elke vorm van geloof te verlaten, alom wordt gerespecteerd

- dat het wenselijk is dat islamitische organisaties in Nederland en in de rest van Europa, in navolging van Dignitatis Humanae, verklaren dat iedereen vrij is om van religie of levensbeschouwing te veranderen

- dat islamitische organisaties in Nederland en in de rest van Europa geweld tegen en intimidatie van afvalligen moeten veroordelen

- dat de Nederlandse overheid in de Europese Unie het voortouw moet nemen bij het bestrijden van individuele geloofsonvrijheid in de EU als geheel. Daarbij moet speciale aandacht worden gegeven aan de individuele vrijheid van godsdienst en levensovertuiging van mensen die in een islamitisch milieu werden geboren.

Ondertekenaars in alfabetische volgorde:

Machteld Allan

publicist

Jos de Beus

hoogleraar politicologie Universiteit van Amsterdam

Hans Blom

oud-hoogleraar Nederlandse geschiedenis Universiteit van Amsterdam, oud-directeur Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

Antoine Bodar

priester, bijzonder hoogleraar christendom, cultuur en media Universiteit van Tilburg

August Hans den Boef

docent-onderzoeker

Arend Jan Boekestijn

historicus en politicus

Johan Braekman

hoofddocent wijsbegeerte Universiteit Gent

Carel Brendel

journalist

Vincent Bijlo

cabaretier en schrijver

Eric Cabris

kunsthistoricus, archeoloog-restaurateur

Mathias de Clercq

kernlid onafhankelijke denktank Liberales

Paul Cliteur

hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap Universiteit Leiden

Wim Couwenberg

emeritus hoogleraar staatsrecht

Erasmusuniversiteit Rotterdam

Philippe De Backer

kernlid onafhankelijke liberale denktank Liberales

Jan Donkers

journalist en radiomaker

Cisca Dresselhuys

hoofdredacteur Opzij

Thomas von der Dunk

cultuurhistoricus en publicist

Roel van Duijn

politicus en publicist

Joost Eerdmans

Afshin Ellian

hoogleraar sociale cohesie, burgerschap en multiculturaliteit

Universiteit Leiden

Mient Jan Faber

bijzonder hoogleraar ‘human security in war situations’

Vrije Universiteit, Amsterdam

Meindert Fennema

hoogleraar politieke theorie van etnische verhoudingen

Universiteit van Amsterdam

Paul Frentrop

publicist

Dap Hartmann

astronoom

universitair docent innovatie management & ondernemerschap

publicist

Michiel Hegener

journalist

Ayaan Hirsi Ali

onderzoeker American Enterprise Institute for Public Policy Research, Washington DC

Theodor Holman

journalist

Bert Janssens

directeur Humanistische Omroep

Jan Jongeneel

hoogleraar wereldchristendom

Universiteit Utrecht

Henk Kamp

lid Tweede Kamer (VVD)

Andreas Kinneging

hoogleraar rechtsfilosofie

Universiteit Leiden

Arjo Klamer

hoogleraar economie van kunst en cultuur

Erasmusuniversiteit Rotterdam

Liesbeth Koenen

wetenschapsjournalist

Joshua Livestro

buitenlandcolumnist De Telegraaf

Hans Moll

redacteur

Ronny Naftaniel

directeur CIDI

Nelleke Noordervliet

schrijver

Max Pam

publicist

Dick Pels

socioloog en publicist,

voorzitter linksliberale denktank Waterland

Herman Philipse

universiteitshoogleraar

Universiteit Utrecht

David Pinto

hoogleraar

directeur Intercultureel Instituut

Jan-Meinte Postma

energie gezant

Lucas Prakke

emeritus hoogleraar staatsrecht

Universiteit van Amsterdam

Erik van Ree

onderzoeker communisme en stalinisme

Uri Rosenthal

voorzitter Eerste Kamerfractie VVD

hoogleraar bestuurskunde

Universiteit Leiden

Mark Rutte

voorzitter Tweede Kamerfractie VVD

Paul Scheffer

Patrick van Schie

directeur Teldersstichting

Xandra Schutte

uitgever en publicist

Nahed Selim

schrijfster, tolk Arabisch en publiciste

Rik Smits

taalkundige, schrijver en journalist

Robert Soomer

chef opinie / journalist BNR Nieuwsradio

Bart Jan Spruyt

bestuurslid Edmund Burke Stichting

medewerker Opinio

Dick Swaab

hoogleraar neurobiologie AMC

Universiteit van Amsterdam

Hans Teeuwen

acteur, cabaretier, zanger

Eddy Terstall

filmregisseur

Marianne Thieme

voorzitter Tweede Kamerfractie Partij voor de Dieren

Rob Tielman

emeritus hoogleraar humanistiek

Universiteit Utrecht

oud-voorzitter Humanistisch Verbond

oud-president International Humanist and Ethical Union

Evelien Tonkens

bijzonder hoogleraar actief burgerschap Universiteit van Amsterdam, columnist de Volkskrant

Griet Vandermassen

postdoctoraal onderzoeker Universiteit Gent

Jabik Veenbaas

filosoof en publicist

Dirk Verhofstadt

kernlid onafhankelijke liberale denktank Liberales

Etienne Vermeersch

ere-vicerector en hoogleraar emeritus Universiteit Gent

Ewald Vervaet

natuurkundige en psycholoog Stichting Histos, Amsterdam

Jaffe Vink

hoofdredacteur Opinio

Pierre Vinken

Ad Voerman

kandidaat voorzitter PvdA

Herman Vuijsje

socioloog en journalist

Gijs van de Westelaken

filmproducent

Hans van Wieringen

emeritus hoogleraar jeugdgezondheidszorg

Geert Wilders

voorzitter Tweede Kamerfractie Partij voor de Vrijheid

Leon de Winter

schrijver

Bernadette de Wit

journalist

Jolande Withuis

schrijfster en sociologe

Rein Zunderdorp

voorzitter Humanistisch Verbond

Joost Zwagerman

schrijver