Stelen van de baas is de belangrijkste reden voor ontslag op staande voet

Ook in voorgaande jaren waren dit veel voorkomende redenen voor ontslag op staande voet, bevestigen arbeidsrechtadvocaten. Bij diefstal gaat het vaak om zogeheten 'bagateldelicten', waarbij werknemers hun congé krijgen voor het stelen van relatief weinig waardevolle spullen. Zo werden een Action-medewerkster, een schoonmaakster en een garagebediende op staande voet ontslagen voor het stelen van respectievelijk een zak chips, een pak koekjes en een turboslang.

Soms betreft het ernstiger zaken, zoals de manager die ruim 55 duizend euro stal van een instelling voor geestelijke gezondheidszorg of de vrachtwagenchauffeur die jarenlang duizenden onverkochte broden van de Aldi hielp verdonkeremanen om de paarden van een bevriende slager te voeden.

Ontslag op staande voet is het geval bij een op de 55 beëindigde arbeidsovereenkomsten, blijkt uit een enquête van TNO onder ruim zevenduizend werkgevers. Het werkelijke aantal ligt mogelijk hoger, omdat werkgevers het ontslag op staande voet dikwijls intrekken als ze eenmaal een schikking hebben gesloten met een werknemer.

Werkgevers gebruiken ontslag op staande voet vaak als openingsbod met het oog op onderhandelingen met een niet meer gewenste werknemer, constateert arbeidsrechtadvocaat Henriëtte van Baalen. De meeste gevallen eindigen dan ook niet in de rechtszaal, maar met een schikking. Van Baalen: 'Ontslag op staande voet is voor werkgevers een drukmiddel geworden om te onderhandelen.'

Al moet er uiteraard wel een dringende reden voor het ontslag op staande voet zijn, voegt Van Baalen daaraan toe: 'De werknemer moet wel iets ernstigs hebben gedaan.'

De ervaring leert dat partijen er over het algemeen samen uitkomen, zonder gang naar de rechter, ziet zij. Werkgever en werknemer sluiten dan een regeling, een zogeheten beëindigingsovereenkomst, waarbij de werkgever het ontslag op staande voet intrekt.

Werkgevers hebben er ook baat bij een rechtszaak te vermijden, want daarin trekken werknemers vaak aan het langste eind. 'De rechterlijke toets voor ontslag op staande voet is heel streng', zegt arbeidsrechtadvocaat Jeroen Oskam. 'Een werknemer moet het heel bont hebben gemaakt wil het ontslag overeind blijven. Dit maakt het voor werkgevers riskant iemand op staande voet te ontslaan, zeker nu werknemers sinds twee jaar in hoger beroep kunnen gaan bij het gerechtshof als ze ongelijk krijgen van de kantonrechter.'

Zelfs bij klinkklare misstappen zoals diefstal strijkt de rechter soms met de hand over het hart. Zo vernietigde de rechter het ontslag op staande voet van een Deen-caissière die een hap van een donut had genomen. De financiële gevolgen van een ontslag waren te ingrijpend voor de alleenstaande moeder, vond de rechter.

Voor werknemers zit er weinig anders op dan hun ontslag op staande voet aan te vechten, ofwel door te onderhandelen met hun werkgever, ofwel door naar de rechter te stappen, zegt Oskam. 'Ontslag op staande voet is heel slecht voor je cv, je krijgt van de ene op de andere dag geen salaris meer en je bent in de ogen van het UWV 'verwijtbaar werkloos', waardoor je geen WW-uitkering krijgt. Dus alleen als een werknemer extreem kansloos denkt te zijn of al een andere baan heeft, zal hij zich bij het ontslag neerleggen.'