nieuws
Steeds meer gemeenten weren beleggers van de woningmarkt met woonplicht koper
Gemeenten verstevigen in hoog tempo hun greep op de koopwoningmarkt, zowel wat betreft nieuwbouw- als bestaande woningen. Meer dan 130 gemeenten willen met een zelfbewoningsplicht voorkomen dat nieuwbouwhuizen in handen vallen van beleggers die de koopwoningen omzetten in huurhuizen. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant.
Daarnaast zijn veel gemeenten bezig met de voorbereiding van opkoopbescherming voor bestaande (dus oudere) woningen, een barrière voor beleggers die vanaf 1 januari 2022 opgeworpen mag worden.
Uit de Volkskrant-enquête, die is ingevuld door 222 van de 352 Nederlandse gemeenten, blijkt dat bijna 60 procent van hen gebruikmaakt van een zelfbewoningsplicht van nieuwbouwhuizen, een indirect verbod op het opkopen en verhuren van de woning. Van de gemeenten zonder zelfbewoningsplicht heeft bijna eenderde concrete plannen om die alsnog in te voeren. In ruim de helft van die gemeenten wordt onderzoek gedaan naar de wenselijkheid van voorwaarden aan de verkoop van nieuwbouwwoningen.
De gemeenten willen zo de invloed van beleggers op de woningmarkt indammen. Gewone kopers leggen het vaak af tegen de investeerders met hun grotere financiële slagkracht en handelingssnelheid. Soms worden de woningen door hen weer met flinke winst snel doorverkocht. In andere gevallen worden ze volgepropt met huurders, wat zorgt voor veel overlast in de buurt.
In de gemeenten met zelfbewoningsplicht geldt die in 63 procent voor álle nieuwbouwwoningen bij oplevering. In de overige gemeenten wordt die verplichting uitsluitend toegepast voor goedkopere huizen. Vaak wordt dan een grens getrokken bij huizen voor sociale koop (tot 200 duizend euro) of de maximale Nationale Hypotheek Garantie van 325 duizend euro. Hoewel niet alle gemeenten aan de enquête deelnamen, is wel duidelijk te zien dat in de Randstad en rond grote gemeenten vaak gebruik wordt gemaakt van de zelfbewoningsplicht.
In de gemeente Vught verhogen ze de grens in januari van 400 duizend naar 600 duizend euro. Dat is het hoogste bedrag van alle gemeenten die de Volkskrant-enquête hebben ingevuld. De prijzen zijn in de gemeente bij Den Bosch de laatste jaren omhoog geschoten, zegt de Vughtse wethouder Wonen Fons Potter (D66). ‘Een huis kost hier al snel 4 ton. We willen ook graag nieuwbouw van woningen in de gewilde categorie tussen de 4 ton en 6 ton, die vervolgens ook door de kopers zelf worden bewoond.’
Veel gemeenten (66 procent) combineren de zelfbewoningsplicht met een antispeculatiebeding. In dat geval mag een huis gedurende een bepaalde periode niet worden doorverkocht. Een opeenvolgende zelfbewoningsplicht kan ook worden ondergebracht in een kettingbeding. Dat doet bijna 48 procent van de gemeenten. In zo’n geval geldt de zelfbewoningsplicht ook voor opvolgende eigenaren. In 36 procent van de gemeenten zijn alle drie regelingen van kracht.
Gemeenten denken er ook nadrukkelijk over om na 1 januari 2022 de opkoopbescherming tegen beleggers van bestaande koopwoningen in te voeren. Bijna 60 procent van de ondervraagde gemeenten heeft al stappen in die richting gezet; van een concreet voorstel aan de gemeenteraad tot een onderzoek. Amsterdam was onlangs de eerste gemeente die aankondigde de beleggersblokkade zo snel mogelijk in te gaan voeren. Rotterdam volgde deze week dat voorbeeld. Ook Den Haag, Eindhoven en Utrecht behoren tot de gemeenten die de teugels willen aanhalen, mogelijk al voor de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen.
Uit vrees voor een ‘waterbedeffect’ willen veel gemeenten in de buurt van de grote steden mogelijk ook zo’n zelfbewoningsplicht invoeren. Zij vrezen dat meer woningbeleggers hun kant op zullen komen als de grotere gemeenten al gebruikmaken van de regeling. In 30 procent van de gemeenten rond de vijf grote steden is de opkoopbescherming al in de gemeenteraad ter sprake gekomen. In enkele andere van deze gemeenten wordt er nu ambtelijk onderzoek naar gedaan.
