Steeds als TROS droomde van succes liep iets mis

Van onze verslaggeefster

Greta Riemersma

AMSTERDAM

Een commerciële toekomst zit er voor de TROS niet in. Voor 15 januari zal de omroep bij het ministerie van OCW een vijfjarige zendvergunning aanvragen. De TROS kiest 'definitief' voor het bestel, aldus Fred Bakker, radio- en tv-directeur bij de TROS.

Aangezien omroepen niet tussentijds het publieke bestel mogen verlaten, kan worden aangenomen dat dit standpunt de komende vijf jaar van kracht blijft. Het heeft de TROS minstens tien jaar gekost om verlangens naar de commerciële avonturen op het REM-eiland, waar de omroep in 1964 begon met uitzenden, te onderdrukken.

In september 1982 vroeg de TROS al toestemming aan het ministerie van CRM voor uitzending via de satelliet. De omroep wilde abonnee-televisie gaan bedrijven, met speelfilms en sportevenementen naar Amerikaans voorbeeld. Die wens werd destijds gezien als een 'grote ommezwaai' van de TROS. De omroep had tot dan toe verklaard niets te zien in abonnee- en satelliet-tv.

Toenmalig voorzitter Henri Minderop verklaarde, achteraf gezien met vooruitziende blik: 'Wij willen de mogelijkheden voor de toekomst niet overlaten aan de commerciële bedrijven buiten de omroep. En dat zit eraan te komen door de snel gevorderde technische ontwikkelingen.'

Als de TROS in de jaren erna commerciële plannen bekendmaakte, werd steeds opnieuw dezelfde reden aangehaald: angst voor toenemende commerciële concurrentie, waardoor de omroep zijn bestaan in het publieke bestel niet zeker waande. De belangrijkste reden dat de plannenmakerij nooit doorging, was de wettelijke onmogelijkheid ervan. Tot 1992 was Nederlandse commerciële omroep niet toegestaan. Daarna speelden financiële beperkingen van de TROS een rol.

Zo strandde het plan met abonnee-tv (1982), evenals het plan om binnen het publieke bestel te komen tot een commercieel kanaal (1985), evenals het plan om binnen de publieke omroep vier dagen per week commercieel uit te zenden (1986), evenals het plan om met AVRO, Veronica en de uitgevers Elsevier, Perscombinatie, De Telegraaf en VNU commercieel te gaan (1987-1988).

Wat mislukte nog meer? Het plan om een half jaar te experimenteren met commerciële televisie (1987), het plan aansluiting te zoeken bij het commerciële initiatief TV 10 van Joop van den Ende (1989), evenals het plan om met Veronica het bestel te verlaten (1991), evenals het plan om met RTL een nieuwe zender te beginnen (1991-1992). Dat was het voorlaatste plan.

Toenmalig directeur C. Wolzak zei in 1991: 'We hebben altijd gezegd: welk schip er ook langs komt om commercieel te gaan, we zullen erover denken.' Met het besluit van woensdag kan de TROS de komende vijf jaar alle schepen laten varen.