Stad Culiacán is synoniem met narco

Het vliegveld is klein, maar uiterst modern. Met twee slurven voor het handjevol lijnvluchten dat Culiacán dagelijks aandoet, taxfree winkels en een groot restaurant. En voor de deur van dat alles staat keurig in gelid een legioen van zeker vijftig eenmotorige vliegtuigjes geparkeerd. Hier kennen ze het belang van een goede luchtvloot.

Vorig jaar nam het Mexicaanse leger op ditzelfde vliegveld in een maand tijd 205 vliegtuigjes en zeven helikopters in beslag omdat ze gekocht waren met drugsgeld en gebruikt werden voor drugstransporten. Voor de export van drugs naar de Verenigde Staten betekende de legeractie slechts een nauwelijks merkbare dip. De vloot werd onmiddellijk weer aangevuld.

De meeste vliegtuigjes zijn Cessna’s, de favoriete toestellen van de Mexicaanse drugskartels omdat ze vrijwel overal kunnen landen en zo¿n 500 kilo cocaïne per vlucht kunnen meetorsen. In de jaren negentig verwierf de uit Culiacán afkomstige luchtpionier Amado Carrillo Fuentes zich de bijnaam Heer der Hemelen met zijn drugsvloot van Cessna’s en zelfs enkele Boeings 727.

De noordwestelijke staat Sinaloa met de hoofdstad Culiacán is al sinds de Tweede Wereldoorlog het centrum van de drugshandel. In het moeilijk toegankelijke binnenland werd begonnen met de productie van heroïne en marihuana voor de Amerikaanse markt, en vanaf de jaren zeventig heersen de narco-capos.

De eerste militaire acties tegen de drugs dateren al uit die tijd. ‘De nacht is voorbij’, verklaarde gouverneur Alfonso Calderón in 1976. Het tegendeel was waar, Culiacán werd synoniem met narco: hier heb je narco-dollars, narco-moorden, narco-auto’s, narco-kleren, narco-cultuur en narco-muziek. De diversificering van de handel heeft haar hoogtepunt bereikt. Niet alleen produceert het land nog steeds marihuana en heroïne, maar is ook het voornaamste distributiecentrum van Zuidamerikaanse cocaïne en van synthetische drugs, een groeimarkt. En 95 procent van alle varianten heeft als bestemming de VS .

El Chapo, Het Kleintje, is de bijnaam van de man die vandaag de dag verantwoordelijk is voor het kartel van Sinaloa. Nadat hij in 2001 in een wagen met vuile was ontsnapte uit de gevangenis heeft Joaquín Guzmán, 54 jaar, zich opgewerkt tot een van de machtigste mannen van Mexico. Behalve dat hij op de Amerikaanse lijst van meest gezochte criminelen figureert, prijkt hij nu ook op de lijst van het weekblad Forbes van de rijkste mensen van de wereld: El Chapo staat op nummer 701 met een geschat vermogen van ruim een miljard dollar.

Heel Mexico is ervan overtuigd dat de ‘drugscapo van het decennium’ bescherming op het hoogste niveau geniet. ‘Het heeft er alle schijn van dat hij beschermd wordt door de autoriteiten die de plicht hebben hem op te pakken’, aldus de woordvoerder van de Mexicaanse werkgevers. ‘Iedereen weet waar hij uithangt, behalve de autoriteiten’, zei de bisschop van de staat Zacatecas onlangs.

‘Natuurlijk weten de autoriteiten waar hij uithangt’, bevestigt Alejandro Sicairos, redacteur van het plaatselijke weekblad Río Doce dat vrijwel geheel gewijd is aan de wereld van de narcos. ‘Hij wordt gezien in restaurants, eet af en toe in een tacotentje, duikt op tijdens een feestje. Het is onmogelijk dat het leger, de politie, de regering niet weten wat wij wel weten.’

De reden van de tolerantie is heel simpel: ‘Het witwassen van drugsgelden gebeurt op een ongelofelijke schaal. Op een of andere manier is de hele economie van de staat Sinaloa er door aangetast. De vorige gouverneur heeft toegegeven dat het narco-geld 25 procent van de economie van Sinaloa uitmaakt.’ De Amerikaanse Drugsbestrijdingsdienst DEA zegt dat jaarlijks 25 miljard dollar aan drugsgeld naar Mexico terugvloeit. En de Mexicaanse hoogleraar Edgardo Buscaglia, een specialist op dit terrein, stelt zelfs dat 78 procent van de hele Mexicaanse economie is geïnfiltreerd door drugsgeld.

‘Dat kan zijn’, zegt Sicairos, ‘maar waar zijn die cijfers op gebaseerd? El Chapo is op de lijst van Forbes gezet zonder enig onderbouwing, Waarschijnlijk maakt hij veel meer geld dan een miljard dollar. Ze hebben alleen gekeken naar wat zichtbaar is, de directe verkoop van drugs, maar veruit het grootste deel van zijn investeringen in de legale economie is natuurlijk onzichtbaar.’

Bouwbedrijven, hotels, kinderdagverblijven, in Culiacán zit overal drugsgeld in. ‘Ze krijgen zelfs overheidssubsidies. De vrouw van Ismael Zambada, een van de leiders van het kartel van Sinaloa, is op papier eigenaresse van grote melkfabrieken die fors gesubsidieerd worden en de officiële leveranciers zijn in verschillende staten.’

In Mexico bestaat een innige vervlechting van de georganiseerde misdaad en politiek, aldus Manuel Clouthier, parlementslid en hoofdredacteur van de krant El Noroeste in Culiacán: ‘Het narco-geld zit in alles, ook in de politiek, en vooral ook in de legale economie. Het bestrijden van de georganiseerde misdaad heeft dan ook geen enkele zin heeft als je niet tegelijk de tentakels ervan te lijf gaat, de infiltratie in de politiek en het witwassen. Als je die niet aanpakt strijd je een verloren oorlog.’