Staatsgreep Birma in nevelen gehuld

De militaire junta in Birma, de Staatsraad voor Vrede en Ontwikkeling, beweert eind vorige week een staatsgreep te hebben verijdeld. Het was nota bene een complot van 'de oude man', de 91-jarige Ne Win, die het land van 1958 tot 1988 met ijzeren hand heeft geregeerd en die sindsdien werd beschouwd als de man die achter de schermen nog altijd aan de touwtjes trok. Ook zijn lievelingsdochter Sandar was erbij betrokken.

Sandars man en drie zoons werden gearresteerd terwijl ze in een Chinees restaurant in Rangoon op 'een hoge militair' zaten te wachten. Sandar zelf en de oude Ne Win zitten nog in hun villa aan het Inya-meer. Die is inmiddels afgezet met prikkeldraad, maar volgens de junta staat het tweetal niet onder huisarrest.

Maar was het dan wel een echte staatsgreep? De bewijzen zijn nogal mager. In een hotel dat wordt gerund door dochter Sandar is één geweer in beslag genomen, alsmede 27 gummiknuppels, twee mijndetectoren en een stel legeruniformen. En naar verluidt zijn er drie hoge militairen ontslagen: politiechef Soe Win, luchtmachtchef Myint Swe en generaal Chit Than, regionaal commandant in de Gouden Driehoek, waar opium wordt verbouwd.

Volgens een woordvoerder van de junta hebben Sandars echtgenoot, Aye Zaw Win, en de drie zoons toegegeven dat ze 'ongelukkig waren over bepaalde zakelijke verliezen die het gevolg waren van het economisch beleid van de regering, en dat ze ongelukkig waren over het verlies van hun bijzondere privileges'. Dat klinkt meer naar een zakelijk dan naar een politiek conflict tussen de familie van Ne Win en de militaire leiders, die al tien jaar bezig zijn zich te verrijken aan opium, jade en illegaal gekapt hout.

Met zijn 'Birmese weg naar het socialisme' heeft Ne Win Birma in de jaren 1958-'88 in een isolement gedreven en het van een van de rijkste landen van Azië tot een van de armste gemaakt. Zijn starre ideologie heeft zijn kinderen en kleinkinderen echter niet belet zich in het sinds 1990 geliberaliseerde zakenleven te storten. Sandar Win, die wordt beschouwd als het meest dominante lid van de familie, en die haar vader met raad en daad terzijde zou hebben gestaan tijdens de bloedige onderdrukking van de democratische volksopstand van 1988, zou haar vaders politieke invloed hebben benut om een aantal winstgevende contracten af te sluiten met de regering.

Maar wellicht strekken Sandars ambities zich ook tot het politieke vlak uit. Volgens de website van The Irrawaddy beschouwt ze haar 25-jarige zoon Aye Ne Win als de toekomstige leider van Birma. De jongen volgde een opleiding aan de School voor Oriëntaalse en Afrikaanse Studies in Londen en trok vorig jaar de aandacht toen hij een toespraak hield op een surprise party die zijn door menigeen reeds doodgewaande grootvader voor zijn oude politieke vrienden aanrichtte in het Sedona-hotel. Samen met zijn vader en zijn broers Kyaw (23) en Zwe (21) zit hij nu vast.

Dat Ne Win en zijn nazaten nu eindelijk van hun voetstuk zijn gevallen, daar zullen weinig Birmezen rouwig om zijn. In de theehuizen van Rangoon is een levendige discussie gaande over de mogelijke politieke gevolgen.

Want was Ne Win inderdaad degene die de politieke en economische hervormingsplannen van het militaire bewind wist te frusteren? Dan zou zijn val wel eens goed nieuws kunnen zijn voor de vrouw die aan de overkant van het Inya-meer opgesloten zit in haar eigen villa: Aung San Suu Kyi, de leidster van de democratische oppositie.