Spanje in de ban van Pegasus-schandalen: hoofd geheime dienst de laan uitgestuurd

Het lot van Paz Esteban (64), die al vier decennia bij de geheime dienst CNI werkte en er sinds 2020 de hoogste baas was, werd dinsdagochtend beslist in een vroege ministerraad. Esteban wordt zwaar aangerekend dat ze haar regering niet voor spionage heeft heeft weten te beschermen. Vorige week werd bekend dat de mobiele telefoons van premier Sánchez en defensieminister Margarita Robles in mei en juni 2021 zijn gehackt met gebruik van de beruchte spionagesoftware Pegasus. Dinsdag kwam daar de naam bij van de minister van Binnenlandse Zaken. Ook zijn telefoon blijkt in juni vorig jaar te zijn geïnfecteerd.

Onbekend is wie de Spaanse regering heeft bespioneerd, al gaat de verdenking uit naar Marokko. Het Marokkaanse regime, dat vaker is beschuldigd van de inzet van Pegasus in binnen- en buitenland, heeft het gebruik van de spionagesoftware altijd ontkend. Spaanse politici en journalisten stelden de voorbije week geschokt vast hoe slecht het met de digitale beveiliging van hun regering gesteld was. Zo hoefden de premier of zijn ministers hun telefoon niet periodiek bij de CNI in te leveren voor een grondige controle.

‘Ontslag niet te rechtvaardigen’

Met het ontslag van CNI-directeur Esteban probeert Spanje echter ook het conflict te sussen met de regioregering van Catalonië. Twee weken voor het nieuws over de hacks bij de eigen regering kwam namelijk al naar buiten dat kopstukken uit de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging met Pegasus waren bespioneerd, in dat geval door Spanje zelf. Volgens digitale waakhond Citizen Lab ging het tussen 2017 en 2020 om minstens 63 personen in en rond de beweging, onder wie de huidige president Pere Aragonès.

Sindsdien eist Aragonès dat er politieke koppen gaan rollen. Hij richtte zijn pijlen op defensieminister Robles, die politiek verantwoordelijk is voor de CNI. Eind april liet Robles de pogingen van haar regering om de ruzie te sussen ontsporen door te stellen dat de Catalanen de spionage aan zichzelf te danken hadden. ‘Wat moet een staat, een regering doen als iemand de grondwet overtreedt en de onafhankelijkheid uitroept?', zette Robles in het parlement de tegenaanval in.

Het gedwongen vertrek van de CNI-directeur is een teken dat premier Sánchez voorlopig niet van plan is zijn vertrouweling te laten vallen. De vraag is nu of de Catalanen, waarvan een deel gedoogsteun verleent aan de Spaanse regering, genoegen nemen met het offer. Ter rechterzijde van de politiek werd het nieuws dinsdag onthaald als een onvergeeflijke knieval voor de separatisten. Sánchez ‘verzwakt opnieuw de staat in een poging te overleven', schreef Alberto Feijóo, de leider van de grootste oppositiepartij PP. 'Het is een ware belediging voor ons land. Niet te rechtvaardigen.’