NieuwsNederlandse Bodemkwaliteit
Slechte bodemkwaliteit in Nederland staat het halen van de klimaatdoelen in de weg
De Nederlandse bodem is er slecht aan toe. De helft van alle boerengrond is verdicht geraakt door de zware landbouwmachines die eroverheen rijden. Fout gebruik van de bodem en intensieve landbouw hebben bovendien een negatief effect op omliggende natuur- en bosgronden. En zo kunnen klimaatdoelen niet worden gehaald.
Het huidige bodembeleid van de overheid is onvoldoende om verdere verslechtering te stoppen. Dit concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn advies ‘De bodem bereikt?!’, dat maandag aan landbouwminister Carola Schouten wordt aangeboden.
Schouten wil pas na overhandiging reageren op het oordeel dat – haar inspanningen op het gebied van kringlooplandbouw en het verminderen van de stikstofuitstoot ten spijt – de bodemkwaliteit nog niet hoog genoeg op de politieke agenda staat. Ook boerenorganisatie LTO Nederland wil eerst het advies bestuderen.
Op veel plaatsen is niet alleen sprake van bodemverdichting door de alsmaar intensievere landbouw, maar heeft ook omliggende natuur te kampen met een overdaad aan mest, verzuring en verdroging. Hierdoor worden natuur-, water- en klimaatdoelen niet gehaald. Klimaatverandering vraagt juist om vitale bodems die beter in staat zijn water en koolstof op te slaan.
Strakke regie
De Rli adviseert de overheid strakker regie te voeren. Bijvoorbeeld door – op basis van een op te zetten landelijk systeem voor het beoordelen van de bodemkwaliteit – gerichter te bepalen welke gewassen waar geschikt zijn, en waar functies als waterwinning en bos- of landbouw en koolstofopslag kunnen worden gecombineerd. Zo is voor kleibodem akkerbouw beter dan veeteelt, terwijl op veel plaatsen het omgekeerde gebeurt. Tegelijkertijd hebben de zandgronden in Limburg en Noord-Brabant weer te kampen met hoge concentraties nitraat en stikstof in de bodem door de teelt van asperges, prei, aardbeien of bladgewassen.
Dat deze gewassen überhaupt groeien op de arme zandgronden in het zuiden van het land is vooral mogelijk door het gebruik van (kunst)mest. Volgens de Rli zou het principe moeten gaan gelden dat functie de bodem volgt. Dus niet allerlei capriolen uithalen die de bodem geschikt maakt voor een willekeurige functie, maar op basis van de bodemkwaliteit bepalen wat daar het beste kan plaatsvinden.
‘Dit betekent’, schrijven de adviseurs op basis van bestaande literatuur en gesprekken met deskundigen, ‘dat landbouw, bosbouw, natuur, kwaliteit en opslag van (drink)water en opslag van koolstof plaatsvinden op bodems die daarvoor geschikt zijn zonder dat daarvoor allerlei externe middelen zoals (kunst)mest en bestrijdingsmiddelen moeten worden toegediend of het waterpeil moeten worden aangepast.’
Bodemvriendelijk
Om dit mogelijk te maken moet het overheidsbeleid van Rli op de schop. Door pacht-, mest- en fiscaalbeleid kan bijvoorbeeld worden gestuurd op vitalere bodems. Grondeigenaren en -gebruikers zouden moeten worden beloond voor een bodemvriendelijke bedrijfsvoering. Het Europees landbouwbeleid – dat binnenkort wordt vernieuwd – zou hiervoor ingezet kunnen worden.
Om de al geleden schade terug te draaien zouden meer herstelwerkzaamheden in bos- en natuurgebieden gestimuleerd kunnen worden. Recentelijk maakte landbouwminister Schouten hier al 300 miljoen euro per jaar tot 2030 voor vrij om uit de stikstofcrisis te komen. Een commissie onder leiding van oud-minister Johan Remkes concludeerde deze maand echter dat veel meer nodig is dan wat Schouten met in totaal 5 miljard euro in tien jaar denkt te gaan bereiken in kwetsbare natuurgebieden.
Meer over landbouw
Remkes’ laatste stikstofrapport: kabinet is na een jaar nog steeds niet doordrongen van omvang stikstofcrisis
In haar vierde en laatste rapport over de stikstofcrisis is de commissie-Remkes maandag opvallend hard: het kabinet doet te weinig, maakt opnieuw dezelfde fouten en zoekt uitwegen met slimmigheidjes.
DNB en Planbureau: bloemen en bijen zijn miljarden waard
De teloorgang van de biodiversiteit kan banken, pensioenfondsen en verzekeraars miljarden kosten, blijkt uit unieke berekeningen van De Nederlandsche Bank en het Planbureau voor de Leefomgeving. In de coronacrisis vasthouden aan de oude, ‘bruine’ economie levert grote financiële risico’s op, waarschuwen directeuren Frank Elderson en Hans Mommaas.
‘Biodiversiteit als rendement’: samen grond kopen om het landschap te herstellen
In biodiversiteit en biologische landbouw scoort Nederland slecht. Een coöperatie die daar iets aan wil doen, vraagt burgers hun spaargeld te steken in landbouwgrond. De gekochte hectaren worden dan verpacht aan duurzame boeren. ‘Ik kon me dood blijven ergeren, maar ik besloot er zelf wat aan te doen.’
