NieuwsNieuwe schoonmaakinstallatie
Slat gaat ook plastic vangen in rivieren
In zijn strijd tegen de plasticvervuiling wil uitvinder Boyan Slat ook rivieren gaan schoonmaken. Zijn team heeft een installatie ontworpen die plastic in een rivier onderschept en verzamelt, voordat het de zee kan bereiken.
Daarmee komt Slat tegemoet aan de kritiek uit wetenschappelijke hoek dat het schoonmaken van de oceaan weinig zin heeft als er niets wordt gedaan om de vervuiling dichter bij de bron aan te pakken.
Vier jaar hebben Slat en zijn medewerkers in het geheim gewerkt aan ontwikkeling van de installatie, waarvan inmiddels vier exemplaren zijn gebouwd. Twee zijn sinds enkele maanden in bedrijf in Azië. Het apparaat, dat ‘interceptor’ is gedoopt en iets wegheeft van een rondvaartboot zonder ramen, werd zaterdagavond met een groots opgezette presentatie in de Rotterdamse haven aan de media getoond.
De interceptor drijft aan een anker in een rivier en haalt met een waterdoorlatende transportband afval naar binnen. Het plastic wordt door een drijvend scherm en met behulp van de stroming naar de installatie geleid. De installatie kan 50- tot 100 duizend kilo plastic per dag opvangen.
Duizend rivieren
De organisatie van Slat, The Ocean Cleanup, is ambitieus: ze wil voor het eind van 2025 plastic opvangen in de duizend meest vervuilende rivieren ter wereld. Die zijn volgens Slat verantwoordelijk voor 80 procent van het plasticafval in de oceanen.
‘De enige manier om het plasticprobleem op te lossen is het dichtdraaien van de afvalkraan en het weghalen van het plastic dat zich al in zee bevindt’, zegt Slat. ‘Aanvankelijk hoopte ik dat we ons konden richten op het opruimen van het plastic dat in zee drijft, maar omdat de toestroom van plastic toeneemt, zijn we genoodzaakt het probleem ook aan te pakken aan de andere kant. Beide oplossingen – het schoonmaken van rivieren en van de oceaan – gaan hand in hand.’
De interceptor is eerder dit jaar geplaatst in een rivier bij Jakarta en bij de Maleisische havenstad Klang. Daar functioneert het systeem goed, zegt Slat. Een derde installatie komt in de Mekong-delta in Vietnam. Het vierde exemplaar, te zien in Rotterdam, is bestemd voor de Dominicaanse Republiek. Thailand heeft ook getekend voor een interceptor. Vertegenwoordigers uit die landen waren aanwezig bij de presentatie.
De installatie kan in serie worden gemaakt, zegt Slat. ‘Het systeem is schaalbaar: je kunt er zo duizend bouwen. Daardoor breng je de kosten omlaag.’
Zelfstandig
Het systeem werkt zelfstandig. Energie wordt geleverd door zonnepanelen. Met sensoren en camera’s wordt de afvalstroom in de gaten gehouden. Via internet zijn de bewegingen op de installatie op afstand te volgen. Het plastic wordt opgevangen in bakken, die door een ander vaartuig kunnen worden weggehaald. Volgens The Ocean Cleanup zit de plasticvanger scheepvaartverkeer niet in de weg en wordt ook het dierenleven in een rivier niet verstoord.
‘Een heel goed plan’, reageert Jan Andries van Franeker, marien bioloog bij Wageningen Marine Research, die zich eerder kritisch uitliet over de aanpak van Slat. ‘De vele kritische volgers van The Ocean Cleanup – onder wie ikzelf – dringen al langer aan op actie dichter bij de bron. Het is goed te zien dat de organisatie daarop reageert. Dankzij haar sterke financiële ruggegraat en jarenlange ervaring heeft The Ocean Cleanup een sterk riviermodel ontwikkeld.’
Geen dode hoek
Slats systeem onderscheidt zich volgens Van Franeker in positieve zin van andere opruimsystemen. Het vuil wordt niet in een ‘dode hoek’ gedreven, maar langs een opvangpunt geleid. Zwemmende organismen kunnen dat punt makkelijk vermijden. Immobiele dieren die kleiner zijn dan de openingen in de transportband, zullen vanzelf terugzakken in het water.
Grotere planten zullen met het plastic worden afgevoerd, maar zaden en kiemplanten kunnen gewoon door, aldus Van Franeker. ‘Plastics die kleiner zijn dan de gaten in de lopende band zullen doorstromen naar zee, maar we moeten accepteren dat in elk systeem dat zulk klein spul probeert te verzamelen, belangrijke bijvangst onvermijdelijk is. Voor die kleine rommel ligt de enige oplossing nog dichter bij de bron: dat we zorgen dat die niet van het land of via rioolsystemen in rivieren terechtkomt.’
Kort voor de presentatie van de interceptor verweerde Slat zich tegen de kritiek die loskwam nadat The Ocean Cleanup een foto had verspreid waarop te zien was dat tussen het opgevangen plastic ook kleine zeedieren dreven. De Amerikaanse bioloog Rebecca Helm waarschuwde dat de opruimactie van Slat leidt tot ongewilde bijvangst van onder meer kwallen, roofslakken en waterspinnen. Slat: ‘Het gaat om organismen die bij miljoenen doodgaan door stormen, door scheepvaart of als ze aanspoelen op een eiland. De impact van onze systemen is vele malen kleiner.’
Boyan Slat: ‘Effect van schoonmaak op zeeleven is kleiner dan van scheepvaart’
Met een nieuwe installatie die plastic in een rivier onderschept en verzamelt, reageert Boyan Slat op de kritiek van wetenschappers dat bij het opruimen ook zeedieren worden gevangen. Cor Speksnijder sprak hem: ‘De kritiek komt telkens van hetzelfde groepje.’
Meer over de strijd tegen plasticvervuiling:
De foto moest succes uitstralen – éindelijk werkt de plasticvanger van Boyan Slat – maar mariene biologen zien vooral de dieren die tussen het gevangen plastic drijven.
De hoeveelheid plastic in de Noordelijke Atlantische Oceaan en de Noordzee is vooral sinds de eeuwwisseling sterk toegenomen. Een groot deel bestaat uit vistuig, blijkt uit onderzoek dat verscheen in Nature Communications.
