Skypen met Raqqa: 'Assad is de echte terrorist'

Gefluit, een enorme knal en de grond die nadreunt. 'Het geluid is bijna niet te omschrijven', zegt de Syrische Amar (niet zijn echte naam). Na meer dan drie jaar burgeroorlog is hij wel wat gewend, maar dit keer waren de aanvallen anders. Langer achter elkaar, veel luider ook. 'We wisten meteen dat het Amerikaanse vliegtuigen waren.'

De 24-jarige ingenieur, die in de olie-industrie werkt, woont in Al-Mayadin, een slaperig stadje aan rivier de Eufraat, in de noordoostelijke provincie Deir al-Zor. De afgelopen dagen vonden hier meerdere luchtaanvallen plaats, onder andere op olievelden die door Islamitische Staat (IS) zijn veroverd.

'De troepen van de Syrische president Bashar al-Assad bombarderen nooit 's nachts', aldus Amar. 'Dat was voor ons de eerste indicatie dat er iets anders was. De Tomahawkraketten die werden afgevuurd verspreidden bovendien zo'n fel licht dat het even leek alsof het dag was. Mijn zusjes bleven aan de lopende band huilen. Iedereen liep paniekerig door het huis.'

Onduidelijke YouTube-filmpjes
Waren er ten tijde van de Amerikaanse aanval op Irak nog westerse journalisten die verslag deden van de bombardementen, voor de nieuwsvoorziening uit Syrië zijn we aangewezen op onduidelijke YouTube-filmpjes en plaatselijke activisten. De gebeurtenissen blijven daardoor in de luwte. Niemand die kan controleren welke gevolgen de luchtaanvallen hebben. Burgers die uit eerste hand kunnen vertellen komen nauwelijks aan het woord.

Toch valt met enige moeite wel contact met ze te leggen. Via Facebook en Skype spreken we binnen een dag vijf jonge Syriërs die in het gebied wonen dat afgelopen dagen is getroffen door de luchtaanvallen.

'Ik was koffie aan het drinken en met mijn vrienden op internet aan het praten', zegt Abdilkareem (24), een voormalige student bouwkunde die nu als fotograaf voor Reuters en AFP werkt. Tijdens de eerste aanvallen was hij in Deir al-Zor, de hoofdstad van de gelijknamige provincie. 'Ik zag wat verdachte lichtjes zweven en wist toen dat er iets groots stond te gebeuren. Het geluid van de vliegtuigen was anders. Om half een 's nachts kwam er een enorme lichtflits mijn raam binnen. De aanval vond plaats op het platteland, aardig wat kilometers van de stad. Toch leek het alsof het zich voor mijn deur afspeelde. Pas twee uur later vonden de volgende aanvallen plaats, ditmaal vlak achter elkaar. Het is beangstigend. IS en Al Nusra hebben stellingen gebouwd tussen de burgers. De locaties zijn vaak onbekend. Jouw huis kan elk moment aan de beurt zijn.'

Burgerslachtoffers
Volgens Ibrahim, een 27-jarige burgerjournalist uit Idlib, is het gevaar voor burgerslachtoffers reëel. 'Tijdens die eerste aanvallen, in de nacht van maandag op dinsdag, is een huis vol burgers geraakt in het dorp Kafer Daryan in de buurt van Idlib. De aanval was gericht op een verblijfplaats van Al Nusrastrijders. In het huis daarnaast woonden hun familieleden. Die zijn door de kracht van de explosie omgekomen.'

Exacte aantallen over burgerslachtoffers zijn er niet. Abdilkareem, die zich baseert op een netwerk van activisten, zegt stellig dat er twaalf burgers in Idlib zijn omgekomen en zeven in Deir al-Zor. Gezien heeft hij de lijken niet. 'Het gebied wordt gecontroleerd door IS. Het is onmogelijk ter plaatse te gaan kijken en de doden te tellen.'

Vraag de mannen elk afzonderlijk wat ze vinden van de door Amerika geleide luchtaanvallen, en je krijgt drie keer hetzelfde antwoord: goed dat de jihadisten in het hart worden getroffen, maar het valt niet te verkroppen dat de Syrische president en zijn troepen vrijuit gaan. 'Assad profiteert hier nu van', zegt Ibrahim uit Idlib. 'Vandaag hebben zijn troepen gebied rond de stad deels heroverd op de rebellen van het Vrije Syrische Leger. Ze zijn hun sterkste vijand kwijt.'

Assad
Marwa, een 25-jarige vrouw uit Deir al-Zor, noemt het 'hypocriet'. 'De Amerikanen hebben ons drie jaar lang de rug toegekeerd. Nu hun eigen belangen in gevaar komen, grijpen ze opeens in.' De afgelopen maanden is het leven van Marwa, door de komst van IS, drastisch verslechterd, vertelt ze. 'Ze zijn met zwaarden ons altijd zo vreedzame gebied binnengedrongen. Als vrouw voel ik mij minder vrij en een stuk angstiger, maar dan nog: IS heeft minder burgerslachtoffers op zijn geweten dan Assad. Hij is de echte terrorist.'

Er klinken ook positiever geluiden. De 24-jarige fotograaf Mahar al-Ahmad uit Raqqa, de hoofdstad van het in juni door IS uitgeroepen kalifaat, is maar wat blij met de luchtaanvallen. 'Bijna alle IS-strijders zijn de afgelopen dagen vertrokken. Ik geloof niet dat ze terugkomen. De tijd van IS in Raqqa is voorbij. Zo denken de meeste inwoners erover. Er wordt nog net geen feest gevierd, maar we zijn ontzettend opgelucht.'

Ook in de stad Deir al-Zor zijn dezer dagen weinig IS-strijders te bespeuren. Ze zijn gevlucht, weg van de trainingskampen, wapendepots, militaire bases en andere strategische plekken die als doelwit gelden.

Abdilkareem: 'Mijn oom is dokter in het grootste ziekenhuis in Al-Mayadin, IS had dat overgenomen. Strijders van het Vrije Syrische Leger konden daardoor niet meer behandeld worden. Nu de jihadisten zijn vertrokken, kan er weer normaal geopereerd worden.'