Site voorspelt succeskans bij rechter na ontslag

Ontslagen werknemers kunnen voortaan vanuit huis bepalen of het zin heeft hun ontslag aan te vechten in de rechtbank. Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) hebben daarvoor een digitaal hulpmiddel ontwikkeld. Dat is een nieuwe stap in de digitalisering van de rechtspraak.

Op de website magontslag.nl vult de ontslagen werknemer alle relevante informatie over zijn zaak in. Als de site argumenten vindt om het ontslag aan te vechten, ontvangt de gebruiker een kant-en-klaar bezwaarschrift en een lijst met argumenten voor verweer in de rechtbank.

De tool is gemaakt op basis van de nieuwe Wet werk en zekerheid (Wwz), die per1 juli in werking is getreden. Die wet maakt het moeilijker een arbeidscontract te ontbinden. Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp van de UvA: 'Werkgevers moeten sterkere argumenten dan voorheen aandragen als ze iemand willen ontslaan.'

Toegankelijkheid

Werknemers die denken dat ze onterecht zijn ontslagen, aarzelen vaak een advocaat in de arm te nemen vanwege de kosten, zegt Verhulp. 'Mijn werkgever zal het wel beter weten, denken ze dan. Maar dat is lang niet altijd zo.'

Bovendien bestaat online-informatie over arbeidsrecht vaak uit eindeloze lappen tekst met moeilijke, juridische taal. 'Met deze tool willen we de toegankelijkheid van het recht bevorderen. Ontslagen werknemers ondernemen nu vaak geen actie terwijl ze wél kans maken op succes.'

Alle wetten en jurisprudentie zijn in het systeem opgenomen. De database telt in totaal meer dan duizend vragen, waarvan de gebruiker alleen voor hem relevante krijgt. De vragen zijn 'zo eenvoudig mogelijk' geformuleerd en waar nodig voorzien van blokjes met uitleg.

Het invullen van de tool duurt gemiddeld twintig minuten. 'Ontslag om bedrijfseconomische reden kent veel aspecten. In dat geval duurt het langer voor je alle vragen hebt doorlopen', legt UvA-onderzoeker Rachel Rietveld uit. 'Is disfunctioneren de reden van ontslag, dan ben je binnen tien minuten klaar.'

Getest

Een tool gebaseerd op de oude Wwz is uitvoerig getest door er eerdere arbeidsrechtzaken op los te laten. Daaruit bleek dat het systeem waterdicht is.

Hoewel er weinig technische beperkingen zijn, komt de digitalisering van de rechtspraak langzaam op gang. 'Terwijl een computerprogramma een nuttig hulpmiddel kan zijn voor een eerste kansanalyse, zeker voor iemand die geen advocaat kan betalen', zegt hoogleraar arbeidsrecht Stefan Sagel van de Universiteit Leiden.

Toch is Sagel 'huiverig' om de afweging of ontslag gerechtvaardigd is te digitaliseren. 'De vraag of iets redelijk is, hangt samen met morele afwegingen en overtuigingen. Een computer heeft geen gevoel, dus die kan de menselijke rechter nooit vervangen.'

Zo ver is het nog lang niet, verduidelijkt Verhulp. 'Maar we moeten ons wel afvragen of het altijd goed is dat de menselijke maat wordt toegepast.'

Het systeem heeft volgens hem en zijn collega's meer voordelen.'Vaak denken mensen ongeveer te weten welke informatie relevant is voor een zaak', zegt onderzoeker Marinke Roebersen. 'Doordat de tool álle vragen systematisch stelt, belicht hij soms kanten van de zaak die ook een advocaat over het hoofd kan zien.'

Mensenwerk

Jan Moerland van juridisch dienstverlener DAS, die een financiële bijdrage levert aan de tool, zegt dat juridische regels te automatiseren zijn. Maar, voegt hij toe, daarmee heb je nog geen gerechtelijke uitspraak of oplossing voor een geschil. 'Dat blijft nog heel lang mensenwerk.'

De UvA-onderzoekers zien ook andere mogelijkheden: 'Je kunt dit ook ontwikkelen voor bijvoorbeeld huur- en consumentenrecht.'

Gratis is de tool alleen voor DAS-klanten. Andere gebruikers betalen 38 euro voor een week toegang. 'Dat is nog steeds goedkoop juridisch advies', zegt Verhulp. 'Bij een positieve uitkomst kan de gebruiker alsnog een advocaat in de arm nemen, maar dan met een grotere slagingskans en een kant-en-klaar verweer.'

Wanneer achten de onderzoekers hun project geslaagd? 'Het zou mooi zijn als de resultaten straks in de rechtszaal worden gebruikt', zegt Verhulp. 'Maar een verstandig werkgever gaat zelf het systeem invullen en zorgvuldiger ontslaan.'