Sichuan loopt voorop in nieuw Chinees geboortebeleid: vrouw mag zoveel kinderen krijgen als ze wil

Als eerste provincie neemt Sichuan afscheid van het officieel toegestane aantal geboortes, in deze provincie twee per vrouw. Bijzonder is dat ongetrouwde vrouwen ook recht krijgen op voorzieningen die tot nu toe alleen aan echtparen waren voorbehouden, zoals zwangerschapsverlof met behoud van salaris, ziekenkostenverzekeringen en gratis vaccinaties voor zuigelingen. Deze rechten zijn gekoppeld aan het trouwboekje, een erfenis uit de tijd van de eenkindpolitiek, die van 1980 tot 2015 van kracht was.

Ondanks de hervormingen van het eenkindbeleid die in 2015 zijn ingezet, gelden zwangerschapsverlof, geboortesubsidies en andere lokkertjes waarmee de overheid tegenwoordig probeert vrouwen over te halen om voor een gezin te kiezen nog steeds niet voor single moeders.

De Chinese regering wordt geconfronteerd met een bevolkingskrimp. Onlangs werd duidelijk dat de afname van de beroepsbevolking al in 2011 is ingezet, veel eerder dan verwacht. China telt nu 1,4 miljard inwoners. Volgens de meest pessimistische ramingen zouden dat er in 2100 nog maar 587 miljoen zijn.

21 procent van Sichuan is 60-plusser

‘Ter bevordering van een gebalanceerde bevolkingsontwikkeling op de lange termijn’ gooit de gezondheidscommissie in Sichuan, die verantwoordelijk voor het provinciale bevolkingsbeleid, voor een periode van vijf jaar nu alle regels de deur uit. Het is de eerste provincie die deze stap neemt om de vergrijzing een halt toe te roepen. Sichuan staat op de zevende plaats van de ranglijst van provincies met een hoog aantal 60-plussers: die maken daar meer dan 21 procent uit van de totale bevolking van ruim 80 miljoen mensen.

In het hele land proberen overheden het aantal geboortes op te krikken. Provincies hebben de mogelijkheden voor zwangerschapsverlof verruimd. Sommige steden delen eenmalige subsidies uit van 66 tot 92 euro voor elke nieuwe baby, andere geven extra kinderbijslag tot het kind drie jaar oud is.

Er zijn ook gebieden die dwang inzetten zoals een verbod op zwangerschapsonderbreking zonder medische noodzaak, gecombineerd met kliklijnen om vrouwen die een abortus van plan zijn aan te geven.

Veel jongeren willen niet trouwen

Ondanks de geleidelijke afschaffing van de eenkindpolitiek in 2016 is voortplanting nog altijd aan regels gebonden. Zo geldt een maximum van drie kinderen per echtpaar, al kan dat per provincie lager uitvallen. Het grote angstbeeld van de bevolkingsplanners is dat traditionele liefhebbers van grote gezinnen, zoals laagopgeleide boeren en etnische minderheden, meer dan drie kinderen krijgen, terwijl de overheid juist wil dat hoogopgeleide stedelingen voor bevolkingsgroei zorgen.

De meeste stedelijke Chinezen op vruchtbare leeftijd zijn opgegroeid als enig kind. Veel jongeren willen niet eens trouwen, laat staan dat ze warmlopen voor een groot gezin. Dat komt vooral omdat ze opzien tegen de hoge kosten van met name onderwijs. De geboortegolf waar de autoriteiten op hoopten na het loslaten van de eenkindpolitiek, bleef dan ook beperkt tot een eenmalig minigolfje in 2016 van mensen die direct na de eerste hervorming hun kans op een tweede kind grepen.

Afgezien van bureaucratische hindernissen kampen de circa 19 miljoen alleenstaande moeders in het conservatieve China met vooroordelen in hun sociale omgeving. De tolerantie voor ongehuwd samenwonende hetero-stelletjes is de afgelopen jaren wel iets toegenomen.

Het is onduidelijk of er met het nieuwe beleid in Sichuan ook een einde komt aan de torenhoge boetes die ongehuwde moeders in China moeten betalen om hun kind in het bevolkingsregister in te schrijven. Alleen met die registratie hebben kinderen recht op onderwijs en andere basale rechten. Wel wordt het in Sichuan gemakkelijker voor ongehuwde vrouwen om een zwangerschap en de geboorte bij de overheid te registreren, wat mogelijk kan helpen bij het regelen van ziektekostenverzekeringen en zwangerschapsverlof.