Shell omzeilde dividendbelasting voor 7 miljard

Het nieuws, waarover dagblad Trouw zaterdag berichtte, is olie op het vuur van het debat over de dividendbelasting. Het kabinet wil die afschaffen, en wijst daarbij op het Nederlandse vestigingsklimaat. Uit vrijgegeven documenten rond de kabinetsformatie blijkt echter dat zelfs onder hoge ambtenaren sterke twijfels heersen over het nut hiervan. De oppositie laat ondertussen geen mogelijkheid onbenut om erop te wijzen hoeveel beter de 1,4 miljard euro besteed kan worden die de regering jaarlijks mis zal lopen door deze belastingverlaging.

Daar komt nu nog eens ruim 7 miljard euro bij. Zoveel heeft Nederland minder ontvangen aan dividendbelasting door de Shell-constructie, blijkt uit berekeningen van de Stichting onderzoek multinationale ondernemingen (Somo). Sinds 2005 heeft het olie- en gasconcern in totaal ruim 45 miljard euro via het belastingparadijs Jersey uitgekeerd aan buitenlandse aandeelhouders.

Shell zegt zich in een schriftelijke reactie van geen kwaad bewust te zijn. ‘Ik ben stomverbaasd’, stelt Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland. ‘Dit is tendentieus.’

De bewuste constructie is opgezet ten behoeve van het samengaan van de Britse en de Nederlandse moedermaatschappijen van Shell in 2004 tot één concern. Omdat het hoofdkantoor in Den Haag kwam, zouden de oude Britse aandeelhouders dividendbelasting moeten gaan betalen. Die dreigden hierdoor tegen de fusie te stemmen. Om hen te paaien besloot Shell twee soorten aandelen uit te geven. Over aandelen ‘A’ wordt gewoon dividendbelasting betaald. Eigenaren van de aandelen ‘B’ krijgen hun dividend daarentegen uitgekeerd via een belastingparadijs, en omzeilen zo de Nederlandse fiscus. Die gaf daar naar alle waarschijnlijkheid toestemming voor via een zogeheten ‘ruling’.

Volledig volgens de regels

Shell laat weten dat deze aanpak ‘volledig in lijn is met de fiscale wet- en regelgeving in Nederland’. Maar hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek van de Universiteit van Amsterdam verwacht dat het geen stand houdt voor de rechter. In een artikel dat deze week verschijnt in het Weekblad Fiscaal Recht concludeert hij dat de Belastingdienst niet met de regeling had mogen instemmen.

De onderzoekers van Somo gaan nog een stap verder. Zij vragen zich af of hier sprake is van ongeoorloofde staatssteun van Nederland aan Shell. ‘Als dat zo is, dan kan de Europese Commissie Nederland verplichten de eerder genoemde 7,5 miljard euro terug te vorderen’, schrijven ze. Vanuit Brussel wordt al langer met argwaan gekeken naar de weinig transparante Nederlandse ruling-praktijk.

Parlementaire enquête

GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver toonde zich in het weekeinde woedend over het Shell-nieuws. ‘Dit is vriendjespolitiek van de allerslechtste soort’, zei hij in een reactie. Klaver wil een parlementaire enquête naar de overeenkomst met Shell en andere belastingafspraken met grote ondernemingen. Ook SP-leider Lilian Marijnissen spreekt van een ‘stinkende deal’ en noemde premier Mark Rutte ‘een loopjongen van het grootkapitaal die het geld en de macht van de rijkste 10 procent beschermt’.

Regeringspartijen CDA en ChristenUnie gingen een stuk minder ver. Wel dringen zij aan op een overzicht van alle afspraken die de Belastingdienst heeft gemaakt met grote bedrijven.

Samen met Unilever behoort Shell tot de grote pleitbezorgers van het helemaal afschaffen van de dividendbelasting. Mede doordat deze twee grootste Nederlandse multinationals hun hoofdkantoor dreigden te verplaatsen, is dat plan afgelopen jaar buiten alle partijprogramma's om in het regeerakkoord terechtgekomen. Het leverde de ploeg van Rutte III al direct de bijnaam ‘kabinet-Shell I’ op. Uit een peiling blijkt dat ook een meerderheid van de achterban van de regeringspartijen D66, CDA en ChristenUnie geen heil ziet in het afschaffen van de dividendbelasting. Alleen een minieme meerderheid van de VVD-aanhang is vóór.