'Sharia kan vrouwen ook beschermen'

De moslims die in Noord-Nigeria veroordeeld zijn volgens de sharia zouden zich gedwee laten stenigen, als mensenrechtenactivisten niet voor hen zouden opkomen, zegt Nana Tanko. Zij werkt voor een particuliere organisatie die meebetaalt aan de advocaten van de ter dood veroordeelde Amina Lawal.

Het kost heel wat overredingskracht om de gelatenheid te overwinnen. Dat een dief zich devoot en zonder protest de hand wil laten afhakken, toont volgens Tanko tegelijkertijd de invloed aan van de sharia, de islamitische wet. 'Het is de enige wet waarnaar de moslims in de noordelijke deelstaten luisteren. De van de Britten overgenomen strafwet heeft geen enkel aanzien. Daarom heeft het geen zin het afschaffen van de sharia te eisen. We ijveren voor een andere interpretatie van die wetten, die je ook kunt lezen als juist een waarborg voor vrouwenrechten.'

Voorzichtig komt een debat op gang. Een bevriende juriste, uit het team van Lawal, schreef een theologische verhandeling, waarin zij probeert aan te tonen dat de conservatieve interpretatie door de sharia-rechtbanken fout is. Tanko's Nigeriaanse Vereniging voor een Open Samenleving (een club van de miljonair en filantroop George Soros die democratie wil verbreiden), stimuleert de discussie en een liberale, emancipatoire kijk op de sharia.

Nog met weinig succes, geeft Tanko (zelf geen moslim) toe. Haar vriendin schreef het artikel onder pseudoniem, uit angst voor bedreigingen. 'Ze moet ook haar familie beschermen.'

Tanko: 'Nergens staat in de sharia dat meisjes van acht al moeten trouwen, nergens worden gedwongen huwelijken voorgeschreven. De sharia legt de nadruk op het welzijn van de gelovigen. In het zuiden van Nigeria wonen ook veel moslims, maar die zijn modern in hun geloofsbeleving.

'In het noorden zijn de aartsconservatieve imams aan de macht, die vinden dat alles moet blijven zoals in de Middeleeuwen, dat de islam niet met zijn tijd moet meegaan. De noordelingen hebben weinig onderwijs genoten; het zijn veelal analfabeten die de koran nauwelijks kennen en hem blindelings volgen.

'De rechters van de sharia-rechtbanken zijn doorgaans heel oud en slecht opgeleid. Ze denken: staat er iets in de koran over steniging? Dan doen we dat maar.' Ze beseffen volgens Tanko niet dat er zoveel voorwaarden aan de straf worden verbonden, dat die een symbolische waarschuwing wordt.

De machtsbeluste politici zijn in de ogen van Tanko schuldig aan de gewelddadige crisis in het noorden. Zij beloofden de sharia als verkiezingsstunt. Ze spanden de imams voor hun karretje. 'Het is hun manier om te strijden tegen de macht van de federale regering, niet om hun religieuze ideaal te verwezenlijken.'

De gevolgen zijn verschrikkelijk. 'De spanning tussen de bevolkingsgroepen loopt op, families worden uiteengereten.' Tanko heeft zelf een moslimvader en een christelijke moeder. Haar ouders wonen in een stad waar de christenen in de meerderheid zijn, in de deelstaat Gombe, waar de sharia is uitgeroepen.

'Dat werd gevolgd door veel geweld. Christenen gingen in de aanval. Islamitische Haussa-immigranten werden aangevallen. Mijn vader is tegen de sharia. Maar goed ook, iedereen die voor de sharia was werd de stad, met een christelijke meerderheid, uitgejaagd.' Maar ze vreest dat de splijtzwam op een dag ook haar familie zal aantasten.

Het kan nog erger worden. De knokploegen van moslimjongeren die de afgelopen week moordend en plunderend door de noordelijke stad Kaduna trokken, horen vermoedelijk bij de entourage van de gouverneur, maar er is volgens Tanko een groeiende groep die nóg militanter is: de islamisten. 'Die vinden de toepassing van de sharia nog lang niet ver genoeg gaan.'

Het zijn vaak jonge, goed opgeleide mannen, die in het Midden-Oosten religieuze scholing hebben gevolgd, zegt Tanko. Ook zij keren zich scherp tegen de sharia zoals die nu wordt toegepast in Noord-Nigeria. 'Zij ergeren zich ook mateloos aan het gerommel met religieuze teksten. Maar zij zijn uit op een rigoureuze toepassing van de wet: een islamitische staat zoals in Iran. Zulke radicalen maakten gebruik van de invoering van de sharia om hun invloed te vergroten.'

De aanslagen van Al Qa'ida op de Verenigde Staten ruim een jaar geleden heeft hun positie enorm versterkt, meent Tanko. In Noord-Nigeria vierden moslims die terreurdaden als een overwinning op de ongelovige imperialisten.

De sentimenten tegen alles wat westers is zit er volgens haar al sinds de koloniale tijd diep in. Dat maakt Bin Laden tot een aansprekende figuur, vooral als de islamistische propaganda de toon zet. 'Het is bijna niet te geloven hoe anti-Amerikaans en anti-Brits de media zijn. Vreemd genoeg ook de Nigeriaanse journalisten die de uitzendingen van de Britse BBC-wereldomroep in het Haussa verzorgen.'

Tanko twijfelt er niet aan dat er leden van Al Qa'ida onder de fundamentalisten in Noord-Nigeria zitten.