Scholen presenteren noodplannen om ‘dagelijkse stress’ in grote steden weg te nemen

Grote steden worden het hardst geraakt door het lerarentekort. Minister Slob nodigde schoolbestuurders en gemeenten daarom in december uit om samen noodplannen te maken. Op deze manier hoopt hij ‘de dagelijkse stress van scholen’ weg te nemen, zodat ze zich kunnen richten op oplossingen voor het groeiende lerarentekort voor de komende jaren. Ook beloofde Slob te zullen kijken of scholen tijdelijk mogen afwijken van de bestaande regels en onder welke voorwaarden.

Die ruimte hebben scholen nodig om een deel van hun plannen te kunnen uitvoeren. Zo willen Amsterdamse basisschoolbestuurders onbevoegden voor de klas zetten. Bijvoorbeeld door een deel van het curriculum te laten invullen door ‘andere professionals’ zoals klassenassistenten, of gastdocenten uit de sport- of culturele sector.

Zowel Rotterdam als Amsterdam willen leerkrachten vrijspelen door kinderen een dag of een dagdeel een ‘alternatieve invulling’ te geven. Terwijl kinderen van buitenstaanders lessen sport, kunst- en cultuur, of burgerschapsvorming krijgen, kunnen leraren hun lessen voorbereiden. Dat moet de werkdruk verlagen en het vak aantrekkelijker maken.

Helemaal nieuw is dit plan niet: in december kwam de stichting Westelijke Tuinsteden, waar zestien Amsterdamse basisscholen onder vallen, al met een vergelijkbaar idee.

Extra hoge bonus voor moeilijke scholen

Het lerarentekort is ongelijk verdeeld: scholen met veel ‘gewichtenleerlingen’, kinderen met laagopgeleide ouders, hebben bijvoorbeeld veel meer moeite om leraren te vinden. In de plannen staan ook opvallende voorstellen om de impact van het lerarentekort gelijk te trekken. Zo zou Rotterdam graag willen dat leraren die op een populaire school werken tijdelijk op een andere school gedetacheerd kunnen worden. Zo’n uitwisseling zou alleen vrijwillig en met terugkeergarantie moeten zijn.

Amsterdam stelt een bonus voor. Schoolbestuurders in de hoofdstad willen gaan experimenteren met een toeslag voor leraren die in grote steden werken. De hoogte van de bonus die een leraar krijgt moet daarbij toenemen naarmate er meer ‘gewichtenleerlingen’ op school zitten. Hoe moeilijker de leerlingenpopulatie, hoe hoger de bonus, met andere woorden.

Precieze bedragen staan niet in de plannen, maar de Amsterdamse bestuurders denken aan 5 tot 10 procent extra beloning. Dat zou in de hoofdstad alleen al minimaal 16 miljoen euro per jaar gaan kosten.

In hoeverre de plannen worden uitgevoerd, hangt af van minister Slob. Voor sommige plannen is extra geld nodig, voor andere moeten scholen van de wettelijke eisen afwijken. De Rotterdamse plannen zijn bovendien nog niet af: leraren en medezeggenschapsraden moeten er nog naar kijken. Ook scholen uit Den Haag boden maandag hun wensenlijstje aan aan de minister. Utrecht en Almere volgen later met hun noodplannen.

Slob zei bij het in ontvangst nemen van de plannen dat hij bereid is om naar tijdelijke onconventionele maatregelen te kijken, als de plannen verder zijn uitgewerkt. ‘Ik heb niet meer de luxe overal nee tegen te zeggen.’ Hij is geen voorstander van een grote-stedenbonus in Amsterdam. ‘Want wat zou dat dan betekenen voor Almere?’ Individuele schoolbesturen kunnen wel een arbeidsmarkttoeslag geven.

De minister benadrukte dat het belangrijk is dat scholen elkaar niet beconcurreren. Hij is blij dat ze nu gezamenlijk plannen opstellen: ‘Dit is een maatschappelijk probleem, waarvoor we onderling verbinding moeten zoeken.’ Hij zei ook dat een vijfdaagse schoolweek een voorwaarde blijft. Meer geld voor salarisverhogingen is er niet. De leraren in het primair onderwijs zijn er 14 procent op vooruit gegaan en daar blijft het bij. Wel stelt Slob dit jaar nog eens 9 miljoen euro extra beschikbaar voor zijinstromers, bovenop al toegezegde middelen.

Grote zorgen over effect noodplannen

Onderwijswethouders in de vier grote steden maken zich intussen ‘grote zorgen’ over het effect van de noodplannen op leerlingen. ‘Veel van onze leerlingen in de grote steden hebben niet minder, maar juist meer onderwijs nodig’, schreven ze vorige week in een kritische brief aan Slob.

De wethouders vinden dat de minister te weinig aan het lerarentekort doet. De bedragen die het ministerie beschikbaar stelt ‘doen bij lange na geen recht aan de omvang van de crisis waarin ons onderwijs binnen de G4 zich momenteel bevindt’.