NieuwsIerland
Schokkende openbaring uit Iers-katholieke verleden: 9.000 baby’s stierven in opvangtehuizen van kerk en staat
Liefst 9.000 baby’s en kleine kinderen van ongehuwde moeders zijn vorige eeuw omgekomen in speciale opvanghuizen van de Ierse staat en de rooms-katholieke kerk. In een reactie op de schokkende openbaring sprak de Ierse premier Micheál Martin woensdag over ‘een donker, moeilijk en beschamend hoofdstuk in de moderne Ierse geschiedenis.’ Namens de staat bood de ‘Taoiseach’ zijn verontschuldingen aan.
Beetje bij beetje, schok na schok, trauma op trauma, wordt de Ierse republiek geconfronteerd met de wandaden die kerk en staat in de 20ste eeuw hebben begaan. Het grootschalige seksuele misbruik van kinderen op het katholieke eiland was reeds belicht, alsmede de misstanden in de zogeheten Magdalene-wasserettes, door nonnen geleide werkkampen waar honderden vrouwen zijn omgekomen.
Mother and Baby-homes
Nu is daar het rapport van de commissie die onderzoek heeft verricht naar wat zich tussen 1922 en 1998 heeft afgespeeld achter de muren van de Mother and Baby-homes. Dat waren toevluchtsoorden voor ongehuwde moeders die waren verstoten door hun naaste familieleden en door de mannen die mede verantwoordelijk waren voor de ongewenste zwangerschappen. Zwanger worden buiten het huwelijk was lange tijd een taboe.
Maar de toevluchtsoorden bleken geen bescherming te bieden, ondanks de christelijke gelofte van zorgzaamheid en medemenselijkheid. Integendeel. De tehuizen waar zeker 56 duizend moeders en 57 duizend baby’s terecht kwamen waren overvol, de hygiëne was slecht, de zorg nalatig. Schoon water was vaak schaars. De moeders werden vaak tewerkgesteld in plaatselijke ziekenhuizen, waar ze virussen opliepen die ze door gaven aan hun kinderen..
Het Sean Ross Home, gelegen in graafschap Tipperary, had het hoogste sterftecijfer: 1.090 van de 6.079 baby’s en peuters die daar verbleven kwamen, vooral in de jaren dertig en veertig, om het leven aan ziekten als difterie en tyfus. Het totale aantal slachtoffers ligt mogelijk hoger, omdat niet alle opvanghuizen zijn onderzocht. Een andere tragedie was het weghalen van baby’s bij de moeders om deze onder te brengen bij adoptieouders.
Tientallen baby’s opgegraven
De onthullingen zijn goeddeels te danken aan de historicus Catherine Corless, die onderzoek heeft gedaan naar de sterfte van kleine kinderen in het St Mary’s Mother and Baby Home van Tuam, een plaats in het graafschap Galway aan de westkust. Bij opgravingen werden daar vier jaar geleden de stoffelijke resten van tientallen baby’s gevonden. De zorg was daar in handen van de Bon Secours Sisters.
Bij het maken van excuses legde de premier de schuld bij ‘ons, de samenleving’, terwijl in het rapport de beschuldigende vinger het meest uitging naar de moeders, de vaders en de vriendjes die de jonge vrouwen in de steek hebben gelaten. Historicus Corless ziet liever excuses van de katholieke ordes. Pressiegroep Irish First Mothers verwierp het rapport omdat kerk en staat werden gevrijwaard van ‘systematische verantwoordelijkheid’.
Geheimgehouden adoptieregisters
De publicatie van het rapport is niet het einde van het verhaal. Van de rooms-katholieke, en Ierse staatskerk wordt nu een bijdrage verlangd aan de schadevergoeding voor vrouwen en kinderen die de tehuizen hebben overleefd. Het toegankelijk maken van de geheimgehouden adoptieregisters is een ander verlangen. Tevens klinkt de roep om een dergelijk onderzoek ook te verrichten in Noord-Ierland, waar de situatie vergelijkbaar zou zijn.
