Scepsis over meer armslag AIVD

DEN HAAG - De Tweede Kamer heeft gereserveerd gereageerd op een advies om de bevoegdheden van de inlichtingendiensten MIVD en AIVD uit te breiden. De meeste partijen zijn tegen het grootschalig opzuigen van data op internet.

De Nederlandse inlichtingendiensten moeten internet- en telefoonverkeer ongericht kunnen 'verkennen en analyseren', luidt de belangrijkste aanbeveling van de commissie-Dessens in een rapport dat maandag werd overhandigd aan de ministers Plasterk van Binnenlandse Zaken en Hennis van Defensie. Nu is dat nog verboden.

De commissie stelt daar tegenover dat ook het toezicht op de diensten moet worden versterkt. De minister moet 'expliciet persoonlijke goedkeuring' geven aan grootschalige zoektochten op internet, en de toezichthouder CTIVD mag de activiteiten laten staken 'als hij bezwaar ziet'.

Daartoe moet de ambtelijke staf van de minister en de CTIVD worden uitgebreid. 'Het toezicht moet onmiddellijk zijn', zegt Stan Dessens, voorzitter van de commissie. 'Er moet op dag- en op uurbasis naar de activiteiten van de diensten worden gekeken.'

Voorwaarde voor een 'ongerichte' zoektocht is altijd dat de nationale veiligheid in het geding is en dat de actie proportioneel is: dat de inbreuk op de burgerrechten niet groter is dan de dreiging van gevaar. De commissie pleit daarmee voor een grote renovatie van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten uit 2002.

De diensten mogen nu ongericht (grootscheeps) communicatie door de ether onderscheppen, maar geen 'kabelgebonden' data. Dat beperkt hun activiteiten te sterk, constateert Dessens. 'Door de explosieve groei van internationale kabelnetwerken wordt het steeds belangrijker dat de diensten ook het kabelgebonden internetverkeer kunnen verkennen en analyseren, in het belang van de nationale veiligheid.'

Niet de techniek waarmee wordt gecommuniceerd, maar de vraag in hoeverre de privacy wordt geschaad zou voortaan de belangrijkste beperking moeten worden voor de diensten.

Dat die privacy kan worden geschaad erkent ook de commissie. Bij zoeken naar verdachte mailtjes op basis van trefwoorden wordt hoe dan ook inbreuk gemaakt op het (in de Grondwet vastgelegde) telegraaf- en briefgeheim. Daarom zou de minister voor elke zoekopdracht apart een machtiging moeten geven.

De meeste partijen in de Tweede Kamer zetten vraagtekens bij de verruiming van de bevoegdheden. 'De commissie adviseert om de wet aan te passen aan de praktijk', zegt Linda Voortman (GroenLinks). 'Maar ik sluit niet uit dat de diensten hun praktijk moeten aanpassen aan de wet.'

Ronald van Raak (SP) vindt dat de Tweede Kamer eerst moet onderzoeken wat de geheime diensten allemaal doen. 'Pas daarna kunnen we een afweging maken: is het ongericht aftappen van kabels nodig en verantwoord?'

Regeringspartij PvdA stelt bij monde van Kamerlid Jeroen Recourt dat het 'wenselijk is dat spionage, cyberaanvallen en malware beter kunnen worden bestreden. Anderzijds mogen extra bevoegdheden niet ten koste gaan van de privacy van ons allemaal.' Ook coalitiegenoot VVD is tegen sleepnetmethoden bij het zoeken naar inlichtingen.

Privacy-organisatie Bits of Freedom is het meest uitgesproken. 'Om onze vrijheid en veiligheid te beschermen, is het essentieel om onverdachte burgers onbespied te laten.'

undefined