SARS noodzaakt tot vrijheid en dictatuur

Te midden van alle angst en ontregeling heeft SARS ook een nuttige functie: ze legt de zwakste plekken bloot van de getroffen samenleving. In China heeft de Pavlov-wegstopreactie zich tegen het regime gekeerd. Over de schuldvraag moeten de reguliere media blijven zwijgen, want ze zijn nu volop ingeschakeld in de verlate oorlog tegen dezelfde epidemie die ze eerst moesten negeren.

Maar op chatboxen en sms'jes heeft de censuur geen vat. Daarin zeggen veel mensen waar het op staat. Ze vinden de SARS-ramp een man made disaster, die voorkomen had kunnen worden als de regering vanaf het eerste begin open kaart had gespeeld, zodat er direct maatregelen hadden kunnen worden genomen. Conclusie: minder dictatuur en meer openheid.

In Taiwan wordt precies het omgekeerde gezegd: met minder openheid en meer dictatuur was veel onverantwoordelijk gedrag voorkomen. Artsen en verpleegsters van het Hoping-ziekenhuis in de hoofdstad Taipei, dat na de dood van zeven stafleden in quarantaine was gesteld, deden uitbraakpogingen of protesteerden vanachter de ramen tegen hun opsluiting. Een wanhopige verpleegster propte een boodschap in een fles en gooide die naar beneden.

Dat voorbeeld maakte school. Minstens vierduizend van de tienduizend mensen die vanwege mogelijke besmetting thuis moeten blijven, zijn de stad ingegaan. Anderen zijn gevlucht toen hun huis werd verzegeld, of niet meer teruggekomen als hun huis in hun afwezigheid was afgesloten.

Een veel gebruikte methode om na terugkeer uit een SARS-gebied tien dagen huisarrest te ontlopen, is eerst doorreizen naar een niet-besmet verklaard land, Japan bijvoorbeeld, en pas vandaar naar Taiwan vliegen. Dat al deze potentiële SARS-tijdbommen een zware boete en zelfs twee jaar cel riskeren, lijkt hen niet te deren.

Een anonieme e-mail 'aan mijn Taiwanese landgenoten' heeft een explosief effect. De auteur van het bericht heeft zeven jaar in Singapore gewoond, maar hij is geheel teruggekomen van zijn afkeer van het autocratische regime aldaar.

Hij bewondert nu de drastische SARS-aanpak van Singapore en gruwt van het egoïstische misbruik van de mensenrechten in Taiwan. Wijlen dictator Chiang Kai-shek, vinden de nostalgici, zou SARS beter hebben aangepakt dan de huidige president Chen Shui-bian. In SARS-tijden worden tucht en knuppel meer op prijs gesteld dan mensenrechten en democratie.