Saoedi-Arabië arresteert ministers en prinsen en hevelt macht over naar kroonprins

De arrestaties vonden plaats op last van een nieuw anticorruptie-comité onder leiding van kroonprins Mohammed. Het pas opgerichte comité heeft uitgebreide bevoegdheden: het mag arrestatiebevelen uitvaardigen, reisbeperkingen opleggen en bankrekeningen bevriezen. Veiligheidstroepen hielden in Jeddah privévliegtuigen aan de grond, kennelijk om te voorkomen dat vooraanstaande figuren de benen konden nemen.

Wat precies de verdenkingen tegen de opgepakte ministers en prinsen zijn is niet bekend, maar volgens de staatszender Al-Arabiya houden de arrestaties verband met een onderzoek naar de overstromingen in Djedda in 2009 en de uitbraak van het MERS-virus in 2012, dat veel levens eisten.

Geduchte rivaal

Het lijkt er echter op dat de zuiveringen deel uitmaken van een machtsstrijd binnen de koninklijke familie. Een van de arrestanten is prins Miteb bin Abdullah, de zoon van de vorige koning Abdullah. Hij werd gezien als een geduchte rivaal van de huidige kroonprins, die in minder dan drie jaar enorme macht heeft vergaard sinds zijn vader, koning Salman, de troon besteeg.

Prins Miteb werd tegelijk afgezet als hoofd van de Nationale Garde, een elitekorps dat belast is met de binnenlandse veiligheid. Daarmee heeft de kroonprins, die al minister van Defensie was, nu vrijwel de complete controle over het veiligheidsapparaat. Eerder dit jaar wisten koning Salman en de kroonprins al een andere rivaal uit te schakelen: prins Mohammed bin Nayef. Hij werd gedwongen om af te treden als minister van Binnenlandse Zaken en heeft sindsdien huisarrest.

Vooral het nieuws van de arrestatie van prins Al-Waleed sloeg in als een bom in Saoedi-Arabië. Hij geldt als een van de belangrijkste investeerders in de wereld. Zijn bedrijf, Kingdom Holding Company, bezit aandelen in tal van topondernemingen zoals Twitter, News Corporation en Citibank.

Traditioneel zorgden de Saoedische heersers er steeds voor dat er een evenwicht bleef bestaan tussen de verschillende takken van de koninklijke familie, maar volgens waarnemers lijkt het erop dat kroonprins Mohammed bezig is alle macht naar zich toe te trekken.

De bejaarde koning Salman heeft zijn 32-jarige zoon uitgebreide bevoegdheden gegeven de Saoedische economie, die vrijwel uitsluitend op olie drijft, drastisch te hervormen en maatschappelijke hervormingen in te voeren. Zo hief de regering onlangs het verbod voor vrouwen om auto te rijden op.

Gematigde islam

Prins Mohammed kondigde onlangs aan dat Saoedi-Arabië zal terugkeren naar een gematigde vorm van de islam, die 'openstaat voor de wereld en alle religies'. Volgens hem heeft zijn land dertig jaar lang op de verkeerde koers gezeten en het is hoog tijd het roer om te gooien. 'We gaan niet dertig jaar van ons leven verspillen aan het bestrijden van extremistische gedachten, we zullen daarmee meteen korte metten maken', zei hij in een vraaggesprek met de Britse krant The Guardian.

De regering heeft de macht van de gevreesde religieuze politie al aan banden gelegd: zij mag geen arrestaties meer verrichten. De afgelopen maanden zijn ook verscheidene ultraconservatieve geestelijken, die altijd een enorme invloed in het land hebben gehad, buitenspel gezet.

Tegelijkertijd stelt het Saoedische bewind zich op buitenlands terrein harder op, zeker als het gaat om tegenwicht te bieden aan de toenemende invloed van het sji'itische Iran in de regio. Saoedi-Arabië is sinds twee jaar verwikkeld in een oorlog met de Houthi-rebellen in het buurland Jemen, die steun krijgen van Iran. Het conflict heeft al aan ruim tienduizend burgers het leven gekost. Als vergelding voor het ingrijpen in Jemen schoten de rebellen zaterdag een raket af op een vliegveld bij Riyad. Maar de raket werd onderschept door de Saoedische luchtafweer.