'Saddam krijg je niet zo snel weg'

Halsema wil het standpunt graag naar voren brengen ('Irak behoort natuurlijk een thema te zijn'), maar liefst zonder dat te koppelen aan de vorming van een kabinet. 'Op dit moment is niet aan de orde dat GroenLinks gaat regeren.'

Maar toch. Nu CDA en VVD in de peilingen samen niet, of nipt, over een Kamermeerderheid beschikken, is een kabinet van CDA en PvdA denkbaar. Bij de vorige verkiezingen hoopte GroenLinks vurig op deelname aan een kabinet met deze partijen. Halsema, voorzichtig: 'We overwegen alleen te gaan regeren als we nodig zijn voor een meerderheid, als we zelf een aardig aantal zetels hebben, en als we iets in de melk te brokken hebben.'

'De oorlog' is een potentieel struikelblok, en niet alleen door de pro-Amerikaanse houding van het CDA. Anders dan de PvdA wijst Halsema een oorlog tegen Irak, en Nederlandse deelname daaraan, 'categorisch' af. Zoals ze bij het begin van de verkiezingscampagne zei: 'Het is nee en het blijft nee.' Ook een apart mandaat van de VN-Veiligheidsraad dat de weg vrijmaakt voor oorlog kan haar niet vermurwen.

'Het gemak waarmee een VN-mandaat wordt beschouwd als een entreekaartje tot oorlog, gaat eraan voorbij dat zo'n mandaat alleen betekent dat een oorlog legitiem is. De VN beoordelen niet of een oorlog proportioneel is. Daarom verbaas ik me erover dat bijvoorbeeld de PvdA zich zo verschuilt achter een VN-mandaat'.

De PvdA is tegen eigenmachtig optreden van de Verenigde Staten, maar zal zich bij een 'machtiging' door de VN afvragen of een oorlog proportioneel is, of de middelen het doel heiligen. Voor GroenLinks staat vast dat oorlogsgeweld geen middel kan zijn, al is Saddam Hoessein in de ogen van Halsema een 'verschrikkelijke schender van de mensenrechten en een dictator'. Maar, zegt Halsema: 'Ik vind dat er te lichtzinnig wordt gesproken over de risico's van oorlogvoering. Wij geloven niet in het optimistische scenario dat je in een paar weken Saddam Hoessein weg kan krijgen en Irak kan veroveren. Onze inschatting is dat een oorlog veel, heel veel mensenlevens zal kosten.'

De risico's zijn 'te groot': voor Koerden in Noord-Irak, voor de burgerbevolking, voor Israël. Het conflict in het Midden-Oosten zal zich verharden, en terroristen spinnen er garen bij. Wat Israël betreft: met GroenLinks valt wél te praten over de inzet van Patriot-luchtdoelraketten, zoals het demissionaire kabinet-Balkenende overweegt in het geval van een Amerikaanse actie tegen Irak. 'Het beschermen van onschuldige Israëlische burgers is iets totaal anders dan het ondersteunen van een Amerikaanse oorlog in Irak. Inzet van onze middelen in Israël moet dan ook gepaard gaan met een duidelijke afwijzing van oorlogshandelingen.'

Resoluut wijst Halsema een vergelijking met de Amerikaanse militaire actie in Afghanistan van de hand. GroenLinks steunde enige tijd die operatie, kort na de terroristische aanslagen in de VS.

'Het ging destijds om een doelgerichte vergeldingsactie. Bij een oorlog tegen Irak zijn de redenen veel diffuser. Het lijkt erop dat de VS geen bewijzen van de internationale wapeninspecteurs nodig hebben om tot actie over te gaan.'

Halsema ontkent dat haar partij zich in de kwestie-Irak isoleert, zowel nationaal (naast GroenLinks is alleen de SP onder alle omstandigheden tegen oorlog) als internationaal. Halsema: 'In België zijn de groene partijen bereid een regeringscrisis te forceren. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen.'

Daarentegen zijn de Duitse Groenen onder leiding van minister Joschka Fischer van Buitenlandse Zaken aan het 'opschuiven', richting VS, erkent Halsema. 'Het stelt me teleur, ik bewonder Fischer.'