Rutte vindt toch nog 'geitenpaadje' Oekraïnedeal: tekst met verklaring ligt klaar
Premier Rutte heeft zijn 'geitenpad' gevonden door het moeras van het Oekraïnereferendum. Alles duidt erop dat hij donderdagmiddag in Brussel - na een laatste verbale clash met zijn Poolse collega Szydlo - de door Nederland gewenste verklaring krijgt dat het EU-Oekraïneverdrag geen verkapte aanvraag is voor een EU-lidmaatschap. Waarna hem de laatste, en niet de eenvoudigste, meters van het smalle paadje wachten: de Eerste Kamer ervan overtuigen dat het verdrag geratificeerd kan worden.
'Het blijft een mijnenveld', waarschuwde een Europese topambtenaar woensdag. Toch betwijfelen hij noch andere betrokken EU-diplomaten dat de 28 regeringsleiders deze kwestie vandaag zullen oplossen. Niet dat Rutte zich geliefd maakt met de afgedwongen verklaring, sommigen betitelen Nederland al als het nieuwe Wallonië, het Belgische landsdeel dat het handelsverdrag met Canada dreigde te torpederen. Maar een alternatief voor instemmen met de Nederlandse eisen is er niet. 'Anders gaat het hele Oekraïneverdrag van tafel. Die overwinning voor Rusland en de anti-Europese populisten wil niemand op zijn geweten hebben', analyseert een van de diplomaten.
Rutte zat sinds woensdag 6 april met een groot politiek probleem, nadat Nederland per referendum het EU-Oekraïneverdrag had weggestemd. De premier wilde het verdrag uit geopolitiek belang - een stabiel Oekraïne als buffer tegen Rusland - toch ratificeren, maar zag zich geconfronteerd met de senaat. Die wenste de stem van volk (nee) te respecteren. Rutte moest, in zijn woorden, een geitenpad zoeken.
De juridisch bindende verklaring waarop de 28 leiders zich vanmiddag vastleggen is het pad geworden. Een verduidelijking van het Oekraïneverdrag die de 'zorgen' van de Nederlanders wegneemt. In Brussel spreken diplomaten liever over 'de mythen' van Nederland, binnenlands politieke kletskoek die nu op het bordje van Brussel belandt. 'Had Rutte destijds niet wat actiever campagne kunnen voeren?', verzucht een van hen.
12 vragen, 12 antwoorden
Alle zorgen krijgen in de verklaring een antwoord. Over het laatste en grootste obstakel - sorteert het verdrag voor op een EU-lidmaatschap voor Oekraïne? - lag woensdagavond een ontwerptekst op tafel: het verdrag 'verleent Oekraïne niet de status van kandidaat-lid, noch verplicht het deze status in de toekomst te verlenen'. Een tikkeltje te hard voor Polen, Roemenië en de Baltische staten, die Oekraïne graag dat Europese perspectief geven. Maar veel zal er niet meer aan worden geschaafd.
Op de andere zorgpunten krijgt Rutte ook zijn zin. De verklaring benadrukt dat het verdrag de lidstaten niet verplicht tot militaire bijstand aan Kiev, geen extra geld zal kosten en de lidstaten geenszins verhindert beperkingen op te leggen aan het aantal Oekraïners dat zich in de EU wil vestigen.
Niet onbelangrijk: de bindende verklaring benadrukt dat Oekraïne de strijd tegen corruptie en misdaad niet mag verslappen en verder moet gaan met versterking van de rechtsstaat en de democratie. Bij twijfel daarover kan de EU (delen van) het verdrag opschorten, inclusief de handelsvoordelen.
'Allemaal verduidelijkingen over zaken die niet in het verdrag stonden. Maar Rutte heeft dat nodig. En de EU heeft hem nodig', zegt een diplomaat. Nederland is het enige land dat het Oekraïneverdrag nog niet heeft geratificeerd. Als de Eerste Kamer instemt, volgt ook deze handtekening.
