Nieuws
Rutte: geen herstelbetalingen of schadevergoedingen voor slavernij
De Nederlandse regering gaat geen schadevergoedingen of herstelbetalingen uitkeren aan nazaten van mensen die tijdens het Nederlandse koloniale bewind tot slaaf zijn gemaakt. Wel komt er waarschijnlijk een fonds om bewustwording over het slavernijverleden te vergroten.
Dat zei premier Mark Rutte vrijdag tijdens zijn wekelijkse persconferentie. Rutte erkent dat er ‘verschrikkelijke’ dingen zijn gebeurd tijdens de slavernij, dat personen toen ‘ontmenselijkt’ zijn en dat zij uitgebuit zijn zonder dat ze ooit een salaris kregen. Maar ‘er is geen sprake van’ dat Nederland jaren later alsnog ‘miljarden gaat uitgeven om achterstallige salarissen te voldoen’, benadrukte Rutte. Er komen ook geen miljarden voor andersoortige schadevergoedingen, zoals sommige activisten de afgelopen dagen hebben geëist.
Wel is het mogelijk dat er een fonds komt om de bewustwording over het Nederlandse slavernijverleden te vergroten, zei Rutte. ‘Bijvoorbeeld via het onderwijs, dat kost ook geld’, aldus de premier. Eerder lekte uit dat de Nederlandse regering hier 200 miljoen euro voor heeft gereserveerd.
Excuses onzeker
Ondertussen wilde Rutte ook vrijdag nog steeds niet formeel bevestigen dat de Nederlandse regering aankomende maandag excuses gaat aanbieden voor het slavernijverleden. Dat voornemen lekte eerder wel naar de media, maar Rutte hamerde er vrijdag op dat het wat hem betreft nog ‘in nevelen gehuld blijft’ wat hij maandag gaat zeggen tijdens een toespraak in het Nationaal Archief.
‘Het wordt een betekenisvol moment’, zei Rutte wel. Zeven andere bewindspersonen zullen voorafgaand aan zijn toespraak afreizen naar Suriname en het Caribisch deel van het koninkrijk om daar samen met belangstellenden via een videoverbinding te luisteren naar de woorden van de premier. Daarna geven de Nederlandse bewindslieden elk een toelichting op Ruttes toespraak, toegespitst op de situatie in dat land of die gemeente. Minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming zal in die hoedanigheid in Suriname zijn.
Lange discussie
Als er al excuses zouden worden aangeboden vanuit Nederland, verwacht Rutte dat dit sowieso ‘tot discussie zal leiden’. ‘En dat is ook niet per se erg’, zei Rutte. Volgens de premier hebben alle discussies van de voorbije weken een juist een ‘rijke schat aan reacties’ opgeleverd. ‘Ik heb daar veel waardering voor.’
Hoogoplopende emoties waren er bijvoorbeeld ook na de Nederlandse excuses voor de Jodenvervolging en voor het excessieve geweld dat door Nederland is gebruikt tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd, memoreerde Rutte. ‘Er zullen altijd mensen zijn voor wie het nooit genoeg zal zijn’, zei Rutte. Tegelijkertijd zullen er ook ‘individuele mensen zijn op wie excuses diepe impact hebben.’
Wat Rutte betreft wordt maandag niet het enige moment dat er wordt gereflecteerd op het Nederlandse slavernijverleden. ‘Het is een onderwerp dat je niet met één toespraak kan adresseren.’ Heel 2023 zal in het teken staan van discussies en herdenkingen en ook daarna zal er nog aandacht voor zijn, zei de premier.
Kaag: openhartig gesprek
Vicepremier Kaag was vrijdag in Suriname om president Chan Santokhi bij te praten over de wijze waarop Nederland komende maanden wil stilstaan bij het slavernijverleden. Santokhi zei dat hij blij was dat Nederland een hoge afvaardiging had gestuurd om uitleg te geven, omdat hij naar eigen zeggen hiervoor ‘alleen via de media was geïnformeerd’. Kaag sprak van een ‘openhartig en goed gesprek’.
In antwoord op vragen van journalisten zei Kaag dat ze naar Suriname is gekomen omdat er misschien een verkeerd en onvolledig beeld was ontstaan over de ‘betekenisvolle boodschap’ die de Nederlandse regering op 19 december bekend zal maken.
Kaag sprak later ook nog met de voorzitter van het parlement, Marinus Bee, en Dew Sharman, voorzitter van de commissie mensenrechten.
Kaag voerde ook gesprekken met maatschappelijke organisaties, waarvan een aantal kritiek had op de gang van zaken rond het verwachte uitspreken van excuses maandag. Ze spraken van een ‘koloniale houding, eenrichtingsverkeer en een opgelegde datum’. De vicepremier zei dat ze zelf een ander beeld had van de gesprekken en dat ze blij is dat ze op bezoek is geweest in Suriname. ‘Ik heb het proces toegelicht en geprobeerd duiding te geven. Niet alles is goed gegaan. Idealiter zou zo’n bezoek niet nodig zijn geweest’, zei Kaag.
Zaterdag komt minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming) in Suriname aan. Hij zal maandag nadat premier Rutte zijn toespraak heeft gegeven in Paramaribo een nadere toelichting geven op de woorden van de premier.
