Nieuwsvislift
Rustkamer, digitale teller en aanpasbare watersnelheid: de vislift heeft het allemaal
Een wenteltrap voor vissen om moeilijke passages stroomopwaarts te kunnen overwinnen, inclusief een rustkamer met groen licht. Gisteren had het Brabantse Almkerk de primeur van deze innovatie. De vissen hebben het voortaan wat makkelijker als ze voor hun nageslacht moeten zorgen.
Pal achter een stuw in een poldervaart bij Almkerk (Brabant) is een opvallend glasbak-achtig object in het water geplaatst. ‘Vislift’ staat op het gevaarte dat is bedekt met zonnepanelen. ‘Vissen kunnen hier voortaan via een wenteltrap het verschil in waterpeil overbruggen. De lift herkent de vis, registreert zijn afmetingen en stemt de watersnelheid daarop af’, zegt Bjorn Prudon, waterinnovator van Waterschap Rivierenland. Donderdagochtend stelde Prudon samen met bedenker van het concept John van Boxel de primeur in werking.
Waterschappen geven miljoenen euro’s uit om de migratie van vissen te bevorderen. Vissen migreren in het voorjaar stroomopwaarts om te paaien in ondiep, voedselrijk en warm water. In het najaar reizen ze in omgekeerde richting stroomafwaarts om in diep water veilig te overwinteren. Stuwen, sluizen en gemalen vormen vaak onneembare barrières op deze tocht, waarbij de vissen regelmatig worden vermalen.
Vispassages die als een bypass langs de sluizen lopen, moeten de doorgang verbeteren. Tot nog toe zijn deze vistrappen rechttoe, rechtaan uitgevoerd, waarbij de vis steeds per trede in een hoger of lager kamertje zwemt. ‘De toch al gestresste vis botst daarbij voortdurend tegen de vierkante bak op’, zegt Prudon. ‘Een goudvis is ook blijer in een kom dan in een vierkante bak. We denken al jaren dat een wokkelvorm veel rustiger is voor de vis. Deze vislift stroomt met de natuurlijke flow van een kabbelende beek.’ Om de luxe verder te verhogen, is halverwege de viswenteltrap een met groen lamp verlichte rustkamer gemaakt.
De noviteit schuilt ook in de digitale visteller, die met een magnetisch veld vaststelt dat een vis passeert en met welke afmetingen. Een camera legt vervolgens vast om welke soort het gaat. ‘Daarna past de schuif bovenin de lift de stroomsnelheid aan op de vis. Een bodemvisje als de modderkruiper zwemt nu eenmaal minder snel dan een winde, zegt Prudon. Bovenin aangekomen checkt een tweede camera of de doortocht is gelukt. Zit er zowel een snelle als een slome vis in de wenteltrap dan kiest de software voor de laagste stroomsnelheid.
Het waterschap werkt aan software die camerabeelden en vistellergegevens opslaan en combineren met watertemperatuur en waterpeil. ‘We kunnen dan zien wanneer de vistrek op gang komt en eventuele veranderingen in de tijd, bijvoorbeeld door stijgende watertemperatuur door een hete zomer, analyseren.’
De vistrap is door zijn ronde vormen niet alleen visvriendelijker, maar ook goedkoper door de compacte bouw. Daar komt bij dat voor de wenteltrap in het water geen dure grondaankopen op de oever nodig zijn, aldus Prudon.
Onderhoudsvriendelijker is de viswenteltrap ook. ‘Conventionele vispassages raken vaak verstopt als we waterplanten maaien. Ook plastic afval belemmert de doorgang. De vislift registreert in zo’n geval een blokkade, slaat de onderklep dicht, wacht een paar uur en spoelt zichzelf dan met kracht door’, zegt Prudon. ‘Als dit na twee keer onvoldoende blijkt, krijg ik een sms’je en schakel ik de onderhoudsmonteur in.’
Internationaal vispassage-expert Herman Wanningen, directeur van de World Fish Migration Foundation, prijst de nieuwe techniek. ‘In polders kan deze techniek goed werken. In beken en rivieren moeten obstakels zoveel mogelijk verwijderd’, denkt Wanningen, net terug van een symposium in de VS over vismigratie. ‘De gegevens van deze vislift moeten ook onderzoek over vismigratie bevorderen. Er gaan honderden miljoenen om in de bouw van passages, maar er is bij universiteiten nog te weinig aandacht voor gedegen statistisch onderzoek naar de resultaten. Als we zoveel geld investeren, wil je toch weten wat het beste werkt.’
