Russische vlag ‘wappert’ onder de Noordpool
Er wappert een vlag onder het ijs van de Noordpool. Een Russische vlag. En daarmee wil Moskou maar zeggen dat Rusland recht heeft op dit stuk van de aarde – waar vermoedelijk een heleboel gas en olie te winnen valt....
De expeditie, volgens de Russen een ‘riskante en heroïsche missie die vergelijkbaar is met het planten van een vlag op de maan’, is de eerste tocht ooit naar de zeebodem, ruim vier kilometer onder de Noordpool. Een onderneming, waarbij extreme kou, dikke ijslagen (die een vlucht naar boven onmogelijk maken) en een gigantische druk moesten worden getrotseerd. Maar volgens de leider van de missie, ontdekkingsreiziger en parlementariër Artur Chilingarov, is het desondanks gelukt. ‘De gelige grond is om ons heen te zien; er zijn geen zeedieren zichtbaar’, zei hij donderdag tegen het Russische persbureau Itar-Tass.
Het team reist met twee bemande mini-onderzeeërs en zal zo veel mogelijk wetenschappelijk materiaal verzamelen over dit nog vrijwel onbekende deel van wereld. Maar wat het Kremlin betreft, is die vlag, een roestvrij exemplaar van titanium, het echte doel van de missie. Dit dundoek moet de Russische aanspraken op het gebied onderstrepen.
Onder het ijs bevinden zich vermoedelijk enorme voorraden mineralen en olie en gas. Voorheen maakte niemand zich daar druk over omdat het veel te duur zou zijn om onder het oppervlak van de Noordpool te gaan boren. Maar door het smelten van het ijs als gevolg van de klimaatverandering, de hoge olieprijzen en de groeiende vraag van met name China en India naar fossiele brandstoffen, wordt exploitatie van het gebied steeds interessanter.
Niet alleen Rusland wil daarvan profiteren. Ook Canada, de Verenigde Staten, Noorwegen en Denemarken (Groenland) eisen dit deel van de oceaanbodem op. Volgens het internationale recht mag ieder land de zeebodem tot tweehonderd mijl (320 kilometer) vanaf het eigen grondgebied, meestal gemeten vanaf het verste eiland, exploiteren. Om claims te beoordelen, hebben de Verenigde Naties de ‘commissie voor de grenzen van het continentaal plat’ opgericht die de grenzen moet definiëren.
In 2001 kwam Rusland met een claim: het Lomonosov Rif dat onder de Noordpool door loopt, zou Russisch grondgebied zijn. En als dat enorme rif ‘onderwater-Rusland’ is, mag de bodem tot tweehonderd mijl daarvandaan door Rusland geëxploiteerd worden. Het Kremlin verwacht nu dat de wetenschappers die aan de expeditie deelnemen, straks terugkomen met bewijzen dat het rif , dat 160 kilometer breed en 2.000 kilometer lang is, inderdaad bij Rusland hoort.
Met deze opdracht begon de expeditie vorige week in de haven van Moermansk. Een nucleair aangedreven ijsbreker heeft een baan door het ijs geploegd voor een onderzoeksschip en twee mini-onderzeeërs, de Mir-1 en Mir-2. Na enkele oefeningen om te testen of de onderzeeërs wel in het koude water konden functioneren, werd donderdag de duik naar de bodem met succes gewaagd.
Maar de terugkeer naar het oppervlak was pas echt gevaarlijk . De bemanning van de onderzeeërs moesten de weg zien te vinden naar hetzelfde plekje waarvan ze vertrokken zijn – een relatief piepklein gaatje in die enorme ijsvlakte. Uiteindelijk moesten ze 40 minuten zoeken naar ‘de uitgang’.
