Russen niet bijster enthousiast over nieuw wapenverdrag met VS

Het nieuwe Start-verdrag is met recht ‘het belangrijkste kernwapenverdrag in een generatie’ genoemd door de deskundige Robert Burns.

Want in tegenstelling tot het in 2002 tussen Bush junior en Poetin gesloten Verdrag van Moskou bevat het volgens ingewijden (de tekst is nog niet openbaar) verificatiemaatregelen en flinke reducties in aantallen kernkoppen en overbrengingsmiddelen – lanceerinstallaties en dergelijke.

In die laatste categorie hoeven trouwens alleen de Amerikanen echt spullen te vernietigen. Voor de Russen is het verdrag voordelig omdat ze over een sterk verouderd arsenaal beschikken. Ze hoeven die verouderde wapens nu niet te vervangen om op gelijke voet te blijven met de VS.

Het belang van het verdrag staat buiten kijf – ook voor de Russen. Maar de Koude Oorlog is lang voorbij en de kernwapenarsenalen van de grootmachten vormen niet langer het brandpunt van de veiligheidsproblemen. Iran, Afghanistan en terrorisme zijn dat veel meer.

Eigenlijk is het nieuwe akkoord een afgeleide van andere doelstellingen. Voor de VS is het een instrument waarmee Iran extra onder druk gezet kan worden. Bovendien kozen de VS strategische kernwapens als begin van hun ‘herstart’ in de relaties met Moskou, omdat het een eenvoudig klusje leek vergeleken met onderwerpen als NAVO-uitbreiding of raketdefensie.

Aan Russische zijde lag de ‘herstart’ vanaf het begin gecompliceerder. De gematigde president Medvedev was ontvankelijk voor het Amerikaanse charmeoffensief. Maar zijn premier, Vladimir Poetin, heeft in zijn laatste jaren als president hard campagne gevoerd tegen het ‘eigenmachtige’ Amerika.

Poetins scepsis wordt gedeeld door veel hoge militairen en andere lieden uit de ‘machtsministeries’, inclusief de geheime dienst FSB. Eind december blies Poetin de onderhandelingen bijna op door opeens te eisen dat het nieuwe verdrag een direct verband zou leggen tussen vermindering van offensieve wapens en defensieve wapens – raketverdediging dus.

Volgens Amerikaanse media dreigde Obama tegenover Medvedev dat hij het hele verdrag zou opgeven, als de Russen hun eis inzake raketdefensie niet zouden laten vallen.

Medvedev heeft dat gedaan. Alleen in de preambule van het verdrag wordt verband gelegd tussen offensieve en defensieve wapens. Als deze formulering zwak is, vergroot het de kans op ratificatie door de Senaat. Maar het is ook een uitnodiging aan Medvedevs interne vijanden om hem af te doen als softie die is bezweken voor de Amerikanen.

Wat dat betreft kan het pleidooi van NAVO-chef Rasmussen voor een gezamenlijke raketdefensie met Rusland uitkomst bieden. Want concrete samenwerking op dit gebied zou de hardliners in de Russische elite pas echt een wapen uit handen slaan.