Russen kiezen voor macht en orde

EEN PAAR maanden geleden leek het een kwestie van tijd voordat het Kremlin aan de oppositie zou toevallen. Jeltsins autoriteit was door zijn zwakke gezondheid en zijn burleske gedrag op een dieptepunt, en zijn raadgevers waren verstrikt in corruptieschandalen en byzantijnse intriges.

Nu heeft het Kremlin de oppositie in de Doema-verkiezingen een pijnlijke nederlaag toegebracht en zijn de presidentiële kansen van premier Poetin, de man die door Jeltsin is aangewezen als zijn opvolger, groter dan ooit. 'De sensatie is dat alles erop wijst dat de kiezers de autoriteiten hebben omhelsd', schrijft de liberale krant Izvestija.

De oorlog in de Kaukasus kwam voor het Kremlin als een geschenk uit de hemel. De oorlog stuwde de populariteit van de pas benoemde Poetin, een volslagen onbekende voor het Russische publiek, tot recordhoogte op. De grote meerderheid van de Russen verlangt naar een sterke man die een einde kan maken aan de chaos, corruptie en armoede in het land. Met zijn vastbesloten manier van doen en zijn krachtige, soms zelfs grove uitspraken paste Vladimir Poetin prachtig in die rol.

Toen het Kremlin voor het grijpen leek, wierp het tweede echelon bestuurders, aangevoerd door ex-premier Primakov en burgemeester Loezjkov van Moskou, zich op als de nieuwe partij van de macht. De coalitie trok veel plaatselijke potentaten, zakenlieden en functionarissen aan die gunsten uit Moskou, lucratieve contracten of invloedrijke posities in het verschiet zagen liggen. De verkiezingsstrijd speelde zich dus niet af tussen communisten en hervormers, zoals vier jaar geleden, maar tussen twee bestuurlijke clans.

Het Kremlin creëerde een fantoompartij om stemmen weg te trekken bij de opkomende oppositie. Eenheid, zoals de Kremlinpartij werd gedoopt, was niet meer dan een lijst met namen. Maar toen Poetin publiekelijk zei dat hij op Eenheid ging stemmen, straalde zijn populariteit af op de partij.

Tegelijkertijd voerde het Kremlin een smerige politieke oorlog tegen Primakov en Loezjkov. De staatsomroep en de landelijke kranten die in handen zijn van Ruslands tycoons, begonnen een propaganda-offensief in Sovjetstijl tegen de oppositie. Sergej Sjoigoe, minister van Rampenbestrijding en lijsttrekker van Eenheid, verscheen avond aan avond aan de zijde van Poetin in beeld, terwijl zijn tegenstanders werden zwartgemaakt als koele bedriegers en leugenachtige gangsters.

Eenheid (bijgenaamd Beer) overtrof alle verwachtingen en eindigde met 24 procent van de stemmen als tweede partij van het land. 'Een kolossale doorbraak', verklaarde Igor Sjabdoerasoelov, een van Jeltsins adviseurs. 'Dit is een revolutie.'

Het Kremlin krijgt het tandenloze parlement waarop het hoopte. Poetin hoeft niet bang te zijn dat de Doema hem zal dwarsbomen bij zijn gooi naar het presidentschap. Hij kan rekenen op Eenheid, de Unie van Rechts, Zjirinovski's Blok en de tientallen onafhankelijke parlementsleden. Een deel van de coalitie van Primakov en Loezjkov zal de komende tijd overlopen naar de premier. De Russische elite steunt een presidentskandidaat niet op grond van zijn overtuiging of persoonlijke kwaliteiten; ze wedden op het winnende paard.

Zelfs Jeltsin zal het niet erg vinden dat de communisten de grootste partij zijn gebleven. Integendeel, niets zo goed als het schrikbeeld van een communist in het Kremlin om het electoraat te verenigen achter Poetin.

Wat betekent de nieuwe Doema voor de politieke richting van Rusland? Behalve hun steun voor Poetin, voor de veldtocht in Tsjetsjenië, en het verlangen te delen in de macht hebben de winnende partijen weinig met elkaar gemeen.

'Alle partijen zijn de Doema binnengekomen op de golf van verlangen naar orde', zegt Lilja Sjevtsova van de liberale denktank Carnegie Foundation. 'Is er op de wankele Tsjetsjenië-factor na eigenlijk een basis voor hun succes? Zullen ze straks met een nieuwe binnenlandse of buitenlandse vijand op de proppen komen? Rusland gaat door deze uitslag een onvoorspelbare kant op.'