Rusland zet Volkskrant-correspondent Tom Vennink uit wegens oude ‘administratieve overtredingen’

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt het besluit van de Russen te betreuren. ‘Het is voor Nederland niet acceptabel wanneer een journalist een land tegen zijn wil moet verlaten’, aldus demissionair minister Ben Knapen. ‘Persvrijheid is een groot goed.’

Vennink, die sinds 2015 vanuit Moskou voor de Volkskrant werkt, probeerde sinds dit najaar zijn persaccreditatie te verlengen. In voorgaande jaren is dat nooit een probleem geweest, maar dit jaar ging het moeizaam. Maandag kreeg hij te horen dat het ministerie van Binnenlandse Zaken zijn verblijfsvergunning had ingetrokken en dat hij binnen drie dagen het land moest verlaten.

De Russische autoriteiten wijzen op overtredingen van enkele jaren geleden. Vennink moest in november 2019 een boete betalen omdat hij zijn verblijfsadres in Moskou niet op tijd had doorgegeven aan de autoriteiten. Buitenlanders zijn in Rusland verplicht om zich na elk bezoek aan een andere gemeente opnieuw te registreren op hun woonadres. In januari 2020 moest Vennink ook een boete betalen wegens het bezoeken van de noordelijke provincie Tsjoekotka zonder daarvoor toestemming te hebben gevraagd bij de gouverneur van die provincie.

Geen verklaring

De autoriteiten geven geen verklaring waarom ze de oude overtredingen plotseling aanvoeren als grond voor uitzetting. ‘Het is voor ons een raadsel, waarom de Russische regering dit nu heeft besloten’, zegt hoofdredacteur Pieter Klok. ‘In voorgaande jaren waren dergelijke administratieve overtredingen nooit een belemmering om de verblijfsvergunning te verlengen.’ Pogingen om hier meer duidelijkheid over te krijgen, hebben niets opgeleverd.

‘De uitzetting komt als een verrassing voor mij’, zegt Vennink, die woensdag terugkeerde naar Nederland. ‘Russische journalisten kampen met zware belemmeringen in hun werk, maar ik kon als buitenlands correspondent de afgelopen zes jaar relatief vrij verslag doen van Rusland en de Russen.’ De Volkskrant heeft sinds 1988 onafgebroken een correspondent in Moskou gehad.

Vennink is niet de eerste correspondent die Rusland wordt uitgezet. Eind augustus moest BBC-correspondent Sarah Rainsford vertrekken nadat de Russische autoriteiten haar verklaarden tot een gevaar voor de nationale veiligheid van Rusland. ‘Rusland betreedt een donkere periode waarin het niet langer pretendeert een democratie te zijn’, schreef Rainsford daar achteraf over.

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft op het laatste moment geprobeerd de uitzetting te voorkomen. ‘Onze ambassadeur heeft in Moskou om opheldering gevraagd’, aldus minister Knapen. ‘Ook in Den Haag hebben we met de Russische ambassadeur over de zaak gesproken.’ Maar de pogingen hebben niets opgeleverd, de Russen hebben de Nederlandse regering woensdagochtend laten weten dat het visum van de correspondent niet verlengd kan worden.

MH17

De verhoudingen tussen Nederland en Rusland zijn sinds het neerhalen van MH17 door een Russische Buk-raket slecht. Rusland heeft vele pogingen gedaan om het onderzoek naar de vliegtuigramp te hinderen en te traineren.

Er zijn meer geschillen. Onlangs oordeelde een Nederlandse rechter dat een collectie kunstschatten van de Krim niet terugkeert naar het schiereiland, dat inmiddels door Rusland is bezet, maar naar Oekraïne. De Nederlandse Hoge Raad doet vrijdag uitspraak in een langlopend conflict rond het olieconcern Yukos, waarbij de Russische regering en voormalige aandeelhouders tegenover elkaar staan. Een adviseur van de Hoge Raad oordeelde dit voorjaar dat het Permanent Hof van Arbitrage terecht heeft geconcludeerd dat Rusland 47 miljard euro verschuldigd is aan de voormalige aandeelhouders van het olie- en gasbedrijf.