Ruimte, rust en warm licht in de Klas van de Toekomst

Ziehier hoe de Klas van de Toekomst van openbare basisschool West in Capelle aan den IJssel met het klassieke verleden omgaat. ‘Ik denk dat ik hier meer van leer. Anders schrijf ik alleen maar het antwoord in een schriftje op’, zegt Yongduan (10).

Het onderwijs zoals het in de loop van de 20ste eeuw steeds meer vorm kreeg, was geënt op homogene groepen: kinderen van ongeveer dezelfde leeftijd krijgen bij elkaar in dezelfde ruimte in hetzelfde les. Maar dat model is gaan knellen. Niet alleen zijn er binnen dezelfde leeftijdsgroep grote verschillen in niveau en aanleg, ook kinderen met beperkingen en gedragsproblemen, kinderen van een andere afkomst, met achterstanden op het gebied van rekenen of taal vragen tegelijkertijd om maatwerk.

Hoe al deze verschillen recht te doen is een van de zes centrale problemen in het onderwijs, zoals ze in het kader van de Onderwijsagenda van de Volkskrant aan bod komen. In Capelle aan den IJssel is ruimte de motor voor het maatwerk.

‘Je kunt hier heel goed in groepjes verschillende dingen tegelijk doen, zonder dat ze elkaar in de weg zitten’, zegt Sarah Bade, de leerkracht van deze groep 7. ‘En de middelen zijn fantastisch. Moet je kijken: vijftien pc’s, dertig laptops.’

Bade vindt het lastig om te zeggen of het tot betere leerresultaten leidt. ‘We zijn pas kort zo bezig. Maar juist de kinderen die leren door dingen zelf te doen, steken hier veel van op.’

‘De ruimte en daardoor de rust zijn hier heel belangrijk’, zegt Ellen Bourne, de vaste leerkracht van de Klas van de Toekomst. ‘Het is een groot voordeel dat je hier al die verschillende leerwijzen naast elkaar voor verschillende kinderen kunt inzetten.’

Bourne vindt dit lesgeven uitdagender. ‘Aan de kinderen merk je door de afwisseling dat ze makkelijker, ook naast elkaar, hun concentratie vasthouden. Maar als leerkracht moet je wel voortdurend scherp blijven: je moet steeds kijken wie wat nodig heeft.’

Leerkracht en projectleider Johan Hof had oorspronkelijk veel wildere plannen. Hij wilde een hightechcampus maken, waarin kinderen tussen 0 en 16 jaar in een soort laboratoriumsetting veilig konden opgroeien.

Van OBS-West-directeur Jos Jansen kreeg hij de kans een Klas van de Toekomst in te richten. Ruimte is een eerste belangrijk element, zegt Hof. ‘Die 55 vierkante meter die een klas minimaal zou moeten zijn, is veel te klein.’ Daarom heeft de klas die in september 2009 begon maar liefst 110 vierkante meter tot zijn beschikking.

Dan het licht: de klas maakt gebruik van de modernste inzichten op dit terrein, afkomstig van Philips: als er wordt voorgelezen is het licht warmer, en niet zo schel. Als er geknutseld wordt, is het licht juist helder.

Verder de gebruikte lesmethoden. ‘Nog niet de helft van de leerlingen leert het liefst uit een boek’, zegt projectleider Hof. ‘Dus moet je ook andere manieren aanbieden: computers, handwerk, groepswerk, presentaties.’

Tal van bedrijven nemen op eigen kosten aan het project deel, omdat ze benieuwd zijn naar de resultaten. Presikhaaf levert speciaal vervaardigd verhoogd schoolmeubilair, Philips de dynamische verlichting en Nintendo onlinetoepassingen.

Niet iedereen is alleen maar positief. ‘Het is wel leuk, dit, maar ik denk dat ik uit een boek toch meer opsteek’, zegt Igor van der Linden (10), van de houten Apollotempel.

‘Natuurlijk hadden we deze lessen ook uit een boek kunnen geven', zegt Johan Hof. ‘Van de leerlingen had 45 procent daar goed mee uit de voeten gekund. Maar door deze verschillende lesmanieren, weet ik zeker dat ook de latere vmbo-leerling volgend jaar nog weet wat een gladiator is.’