'Rotterdam' inzet monumentenstrijd

Van Leeuwen beloofde eind mei per brief aan de ondernemer Joep van den Nieuwenhuyzen het stoomschip tot monument te verklaren. Als het schip een rijksmonument wordt, liggen voor de eigenaar fiscaal voordeel en subsidies voor onderhoud en instandhouding in het verschiet. Van den Nieuwenhuyzen zag in de brief voldoende steun om voor zo'n zestig miljoen dollar de Rotterdam te kopen. Hij wil er 250 hotelkamers in maken en de fraaie theaterzaal exploiteren.

Maar enkele dagen na Van Leeuwens aftreden draaiden ambtenaren van de Directie Cultureel Erfgoed zijn besluit terug en adviseerden zijn opvolger Medy van der Laan het tegendeel. Dat blijkt uit interne correspondentie die in het bezit van de Volkskrant is.

Een brief aan Van den Nieuwenhuyzen ligt nu op het bureau van de bewindsvrouw voor ondertekening. Volgens het schrijven kan de staatssecretaris niet meer voorzien 'in bescherming' van het gekochte passagiersschip; 'helaas' bevat de begroting geen mogelijkheden voor steun.

RDM-topman Van den Nieuwenhuyzen, maandag om commentaar gevraagd, is verrast en verbaasd over de inhoud van de brief die hij nog niet kent. Hij is ongelukkig met de gebroken belofte. 'Er ligt een duidelijke toezegging van de oude staatssecretaris. Daar heb ik mijn aankoop mede op gebaseerd. Ik kan me niet voorstellen dat de nieuwe staatssecretaris daarvan afwijkt. Ik ga uit van de betrouwbare overheid.'

Dat Van Leeuwen in zijn laatste week als staatssecretaris nog zo'n haast aan de dag legde om het schip tot monument te verklaren, had te maken met het feit dat de optie van Van den Nieuwenhuyzen op het schip verliep. Er had zich een aspirant-koper uit New York gemeld.

Het plaatsvervangend hoofd van de Directie Cultureel Erfgoed Jan Smid bleek woedend over het positieve besluit van zijn staatssecretaris. Hij en andere ambtenaren hadden namelijk het tegendeel geadviseerd. Smid laat in een mailtje aan een aantal collega's weten dat de vorige 'SC' (staatssecretaris) tegen het ambtelijk advies is ingegaan en stelt dan: 'Aan de nieuwe SC is geadviseerd de verwachtingen van de heer Van den Nieuwenhuyzen zo spoedig mogelijk te dempen, vooral ook omdat er geen eurocent beschikbaar is.'

Van Leeuwen: 'Ik wil mijn opvolgster niet voor de voeten lopen. Maar ik heb me er wel zeer over verbaasd dat de ambtenaren mijn besluit terugdraaien.'

De oud-staatssecretaris voelde zich gesteund in zijn besluit door de Raad voor Cultuur en de Rijksdienst Monumentenzorg die enthousiast waren. Beide instellingen vinden dat de rijksoverheid zich dient te bekommeren om het unieke schip.

Van den Nieuwenhuyzen, die in 2002 nog door Pim Fortuyn was gevraagd minister te worden, ontkent een partijgenoot te zijn van Van Leeuwen. Beiden zeggen elkaar voor het eerst te hebben gesproken in het kader van de 'monumentale erkenning' van het passagiersschip.

Het enthousiasme van Van den Nieuwenhuyzen is nog niet gebroken, maar vertoont haarscheuren. 'Ik wil het schip volgend jaar introduceren op de havendagen in Rotterdam. Het schip zou in 2008 de monumentale status krijgen als het vijftig jaar bestaat. Dan valt het in allerlei regelingen waardoor het interessant wordt.'