Rondvraag: Waarom stemmen Italianen op clown, cabaretier en communist?

Donatello Piras, communicatiespecialist:
'Italianen hebben niet zozeer op clown Silvio Berlusconi gestemd, maar op het enige centrumrechtse alternatief dat er is. Stel, je bent ondernemer en hebt onder Monti de crisis meegemaakt en een belastingverhoging die er niet om liegt. Dan voel je je gepakt. Berlusconi speelt hier op in door uit te dragen dat Italië zelf de beslissingen moet nemen en niet Duitsland moet volgen. Hij zet zich hiermee af tegen Monti.

'De kiezer die op komiek Beppe Grillo stemde, heeft het gehad met de zittende politieke klasse, de plucheplakkers met mooie praatjes die de gewone man in zijn hemd laat staan. Hij wil het salaris van politici terugbrengen, heeft geweigerd met zittende partijen samen te werken, en heeft gewone - en ik voeg toe politiek onervaren- mensen in de partij. Hij belooft een grote opruiming die gemiddelde Italiaan aanspreekt. Hij is heel actief online en daarmee kun je zijn overwinning ook de overwinning van sociale media noemen.

'Pier Luigi Bersani is de hoop van de gematigde, linkse, progressieve Italiaan die wil dat het land weer in rustiger vaarwater komt, met investeringen voor onderwijs en werkgelegenheid. De drie miljoen kiezers die op hem hebben gestemd zijn voor een behoudendere koers dan schreeuwlelijk Grillo, harde saneerder Monti of clown Berlusconi.

'Als Italiaan denk ik bij deze uitslag: Arm Italië. Het is een versplinterd land in crisis. Of er moeten nieuwe verkiezingen komen of er moet een coalitie gevormd gaan worden van partijen die elkaar de afgelopen 20 jaar voor rotte vis hebben uitgemaakt. Nederlanders zullen verbaasd zijn dat men kiest voor Grillo of Berlusconi. Maar bedenk eens hoe men in Italië dacht over de verkiezingsuitslagen in Nederland. Het land was de weg kwijt, dacht men, toen eerst xenofoob Wilders als winnaar uit de bus kwam en daarna links en rechts even groot bleken. Deze uitslag is te begrijpen. Monti is populair in het buitenland en bij buitenlandse Italianen, maar niet bij de ontevreden Italiaan.'

Massimo Benvegna, vertegenwoordiger van de Democratische Partij (partij Bersani) in Nederland:
'Om Bersani af te schilderen als communist is te simpel. Hij is een ervaren politicus die een genuanceerd plan heeft voor Italië. Heel vroeger was hij communist maar dat is lang geleden. Er zijn nu veel extreem-linksere partijen.

'Beppe Grillo zou ik niet alleen een komediant noemen. Hij is al dertig jaar een activist die inhoudelijk veel weet. Ok, hij is nieuw in de politiek, maar dat was Nelson Mandela ook toen hij president werd.
En Berlusconi een clown? Laten we niet vergeten dat hij een zeer succesvol zakenman is. Hij maakt mensen aan het lachen maar hij had ooit het zesde grootste mediabedrijf van Europa. Als je Bersani, Grillo en Berlusconi een communist, cabaretier en een clown noemt dan zeg ik: Wilders is evengoed een clown, en Job Cohen een cabaretier.

'Waarom Monti zo weinig stemmen heeft gekregen? Hij doet denken aan een oude grootvader die kinderen alleen maar belasting laat betalen voor straf. Ook staat hij symbool voor de bankiers, voor de economie, voor de EU.

'Deze uitslag is een sterk signaal tegen Europa en de euro. Grillo wil uit de EU en uit de euro. Hij heeft 25,5 procent van de stemmen gekregen. 1 op de 4 Italianen zegt dus nee tegen Europa. Bersani is op zich niet tegen de EU, hij zal wel met de andere Europese leiders kunnen onderhandelen. Bersani is iemand die met iedereen goed kan opschieten.

'De toekomst? Aan het eind van dit jaar hebben we nieuwe verkiezingen. Als het al mogelijk is om een coalitie te vormen, houdt die het niet langer dan een jaar vol. Misschien dat Berlusconi het zo speelt en uitonderhandelt dat hij president wordt. Dan zou hij immuniteit voor het leven krijgen en dreigen er dus geen rechtszaken meer voor hem. Als president verlaat hij dan wel het parlement. Zonder Berlusconi's partij is het wellicht wel mogelijk om een stabiele regering in Italië te krijgen.'

Marc Peeperkorn, Volkskrant-correspondent in Brussel:
'Het is voor mij, als correspondent in Brussel, natuurlijk moeilijk om te zeggen waarom de Italianen op een bepaalde kandidaat stemmen. Wat ik hier wel heb geleerd, is dat wij in Nederland, vergeleken met de andere EU-landen, een heel positief beeld van de staat hebben.

'Dat verschil is ook niet vreemd: wij kunnen er redelijk op vertrouwen dat ons belastinggeld niet zomaar verdwijnt. We staan misschien niet achter alle bezuinigingen, maar snappen het wel als de broekriem moet worden aangetrokken en vertrouwen erop, dat dit op termijn zijn vruchten afwerpt. Dat is lang niet overal zo. Een Griekse collega heeft wel eens gezegd dat als er in Athene een wet wordt aangenomen, dat dat het begin is van iets dat nooit wordt uitgevoerd. De staat heeft geen slagkracht, het apparaat werkt niet, ambtenaren zijn corrupt en de burgers denken: bekijk het maar!

'Wat betreft Italië: het is nu nog onduidelijk waar de verkiezingsuitslag uiteindelijk toe gaat leiden, maar zelfs als er in Rome een regering komt die zich volledig tegen Europa keert, kan Brussel niet zoveel doen. De Europese Unie bemoeit zich niet met de verkiezingen van de lidstaten: hoe lastig de uitslag ook is, Brussel kan niet even bellen om te zeggen dat ze toch liever een andere premier hebben.

'Mocht Italië een heel eigen koers gaan varen, dan zijn er wel instrumenten om Rome bij te sturen, maar dat is niet meer dan een boete hier en een sanctie daar. De bedragen waar het om gaat, zijn echter minimaal. Alleen de ECB, de Europese Centrale Bank, heeft sinds vorig jaar een groot machtsmiddel gekregen: als een land zijn eigen rekeningen niet meer kan betalen, mag de ECB onbeperkt staatsobligaties kopen. Dat brengt rust op de markt, en helpt de rente weer omlaag.

'De voorwaarde is echter wel dat dit land zich aan een heel streng bezuinigingsprogramma moet onderwerpen. Als een regering ook op dat moment de hakken nog in het zand zet en niet mee wil werken... Dat is een extreem scenario waar nog niemand aan wil denken - zeker niet als dat land de derde economie van de Europese Unie is.'