Rode stickers en een ode aan schijt hebben

Enschede 15 januari

Ik had veel eerder naar Enschede willen gaan. Die honderden 'betaalbare' kunstwerken hingen daar al sinds begin december, al het moois was er vast al tussenuit geplukt. Een verkooptentoonstelling met een heus concept: de kunstwerken zijn op A6- en A3-formaat, worden anoniem gepresenteerd, en zijn geselecteerd door We Like Art, een stichting die online en soms in tentoonstellingen kunst verkoopt. Goede kunst, let wel. Betrouwbare club, die We Like Art, dus ik bereidde me voor op een hoge rode stickerdichtheid. 'Size matters', noemden ze dit experiment in Enschede, want voor een A3 betaal je 500 euro, voor een A6 slechts 100 euro. Misschien viel er voor mij als laatkomer nog een pareltje uit te pikken.

In TETEM was een grote expositieruimte ingeruimd, de muren behangen met kunst, meer dan driehonderd foto's, schilderijen, tekeningen en collages. Ik zag weinig rode stickers, mooi zo, dat was een opluchting. Even voelde ik mijn portemonnee zelfs hevig branden in mijn handtas. Maar toen gebeurde er iets vreemds. Waar We Like Art me online vaak weet te verrassen en hun verkoopexposities in Amsterdam en Rotterdam er altijd zo heerlijk stijlvol uitzien, vond ik dit maar een trieste boel.

Sommige kunstwerkjes waren wat gekruld, de meeste zagen er een beetje sjofel en klunzig uit. Knip-en-plak-werk op klein formaat of op groter formaat. Ik kan even goed zelf gaan knutselen, beter nog. En u mag mij gerust geloven, dat is echt geen compliment. Was 'anoniem opgehangen' soms een excuus voor 'je winkeldochters slijten'? Ik zocht de lijst kunstenaars nog eens op. Daar zitten heus interessante types bij. Die Awoiska van der Molen heeft nu een solo bij Foam, van Berndnaut Smilde, de man van de binnenshuis opgewekte wolken, ben ik ook wel liefhebber.

Maar daar in Enschede zo tussen al die overdaad aan kunst, vielen ze me niet op. En waar ik meerdere werken van één maker herkende, sloeg zelfs de irritatie toe. Er is kennelijk iemand die niet onverdienstelijk billen kan schilderen, ik zag wel vijf paar billen, een ander (ik wil niet eens weten wie) schildert liefst konijnen en een derde kunstenaar maakt graag loeistrakke verfstreken op hout. Wanneer wordt iets een trucje? Of wanneer is een truc geslaagd? Uit pure verveling ging ik stickers tellen. Van de A3-werken waren er nog geen tien verkocht, de kleinere werkjes deden het stukken beter. Maar mijn portemonnee - die koelde af.

Amsterdam 16 januari

Van de knip-en-plakkunst naar de knip-en-plakmode. Een totaal andere setting dan die koude, trieste hal in Enschede. Namelijk: die 'hot & happening' Fashion Week in Amsterdam. Bij nadere bestudering: een samenkomen van vele dames (en ook enkele heren) die niet hebben beknibbeld op foundation, hair extensions, lip gloss en corrigerend ondergoed. Het leek de Miljonair Fair wel, for Chanel's sake! Kennelijk houden mensen met een zekere smaak zeer van mode.

Hier presenteerde modeontwerper Duran Lantink zijn nieuwe collectie, waarvoor hij samenwerkte met fotograaf Jan Hoek. Lantink en Hoek lieten zich inspireren door een groep 'transgender sekswerkers' uit Kaapstad. Uit deze dames kozen ze zes 'muzen' met klinkende zelfbedachte namen als Coco, Cleopatra, Sulaiga, Gabby, Flavinia en Joan Collins. Hun modegevoel (een soort prullenbakkenglamour) en hun dromen (variërend van drugsbarones zijn tot 'de vlam van het Vrijheidsbeeld worden') namen Lantink en Hoek als basis voor een modecollectie en fotoserie, genaamd: Sistaaz of the Castle. De indrukwekkende foto's hingen in Foam (nu inmiddels bij Concrete) en de modeshow was een overdonderend spektakel. Onverwacht ontroerend ook.

Lantink en Hoek maakten niet alleen een ode aan deze bijzondere dames, maar daarmee ook aan transgenders, aan eigenzinnigheid, aan zelf maken, aan schijt aan iedereen hebben, aan het vieren van jezelf. Zoals de 57-jarige 'Joan Collins' hun vertelde: 'Ik doe make-up op en voel me de Victoria Beckham van Kaapstad'.

Dát gevoel, dan met een celebrity naar keuze graag (het lijkt me verschrikkelijk me mevrouw Beckham te voelen), straalden de modellen uit. En dat er transgenders tussen liepen, en ook een jongedame met downsyndroom en dat één prachtig androgyne jongen onderuitging om als een Bambi op plateauzolen te herrijzen en het applaus met een pijnlijke glimlach in ontvangst nam, alles droeg bij aan mijn kippenvel en zelfs, jawel tranen. Gelukkig voorzag de goodiebag in zakdoekjes. En trouwens ook in tweedehands lapjes en wol om zelf te fröbelen. Nee hoor, daar trapte ik niet in. Mijn uitgespaarde euro's uit Enschede ga ik gewoon besteden aan zo'n 'fan T-shirt', nu bij Concrete te koop.