De protegé van afzwaaiend partijleider Alexander Pechtold is de nieuwe D66-fractievoorzitter. Rob Jetten (31) maakt al jaren indruk op ervaren rotten binnen de partij. Of hij ook de nieuwe stemmentrekker is, moet nog blijken.
De introductie van de nieuwe D66-fractievoorzitter verloopt dinsdag volgens een onverbiddelijk schema. Rob Jetten beantwoordt hoogstens een minuutje vragen van een journalist en daarna commandeert zijn spindoctor bars dat het tijd is voor een ander medium. ‘Nu RTL Nieuws!’
Veel maakt het niet uit. Jetten herhaalt soms wel zes keer exact hetzelfde antwoord.
Korte samenvatting van het repertoire: Jetten voelt zich niet te jong (‘iedereen mag mij de komende maanden beoordelen op mijn daden’), Jetten blijft trouw aan de coalitie (‘je moet samenwerken als je iets voor elkaar wilt krijgen’), Jetten is nog geen partijleider (‘de leden kiezen bij de volgende verkiezingen hun lijsttrekker’) en Jetten vindt dat de fractie ‘een heel goed gesprek’ heeft gevoerd over de opvolging van Pechtold. ‘Uiteindelijk ben ik unaniem gekozen. Daar ben ik heel blij mee.’
De professionals binnen D66 zullen het met genoegen aanzien. De nieuwe fractievoorzitter is wat ze in de Haagse binnenwereld ‘boodschapvast’ noemen – een groot compliment in die contreien. Eerder dit jaar werd een televisiejournalist al zo moedeloos van Jettens ingeblikte antwoorden dat hij niet eens meer de moeite nam om een vraag te stellen: ‘Ok, geef me nu maar quote zes die je hebt ingestudeerd.’
Ook bij zijn presentatie ontwijkt Jetten even stoïcijns als routineus vragen die hem niet bevallen. Zo weigert hij te vertellen wanneer hij op de hoogte werd gesteld van Pechtolds vertrek. ‘Wij zijn als fractie afgelopen zaterdag geïnformeerd.’ Als er wordt aangedrongen, herhaalt hij gewoon hetzelfde antwoord: ‘Wij zijn als fractie afgelopen zaterdag geïnformeerd.’
Voorkennis
De werkelijkheid is iets anders. Van de drie kandidaten die zich mengen in de strijd om het fractievoorzitterschap hebben er twee voorkennis en één niet. Jetten zelf hoort al in september dat de partijleider gaat vertrekken en kan zich sindsdien voorbereiden op een sollicitatie. Pechtolds oude vriend en buurman, Kamerlid Paul van Meenen, is ook vroegtijdig op de hoogte en stelt zich alleen kandidaat voor het geval er onverhoopt een tussenpaus nodig is. De derde kandidaat, Kamerlid en ex-lijsttrekker uit Rotterdam Salima Belhaj hoort pas zaterdag dat er een vacature komt, net als andere gewone stervelingen in de D66-fractie.
Jetten wordt uiteindelijk unaniem gekozen, maar vóór de stemming is er binnen de fractie wel degelijk ook steun voor de kandidatuur van Belhaj, bevestigen bronnen. Om een gesloten front te tonen naar de buitenwereld stemmen uiteindelijk toch alle Kamerleden voor Jetten.
De afzwaaiende Pechtold vindt het geen probleem dat de ene kandidaat meer voorbereidingstijd had dan de ander. ‘Zoveel tijd zat er niet tussen.’ Ook vicefractievoorzitter Kees Verhoeven meent dat de procedure eerlijk is verlopen. ‘Ze hebben alle drie gewoon hun pitch kunnen doen.’
Oogappel
Vast staat wel dat Pechtold al langer bewonderaar is van de man die nu als winnaar uit de bus komt. Het valt ook D66’ers op dat Jetten al snel na zijn entree op Binnenhof mag figureren in filmpjes met Pechtold, hij krijgt meteen de zwaarste portefeuilles en wordt in het fractiebestuur opgenomen. Tijdens de laatste Algemene Politieke Beschouwingen spreekt Pechtold opeens ongevraagd over ‘de kundige heer Jetten, mijn beste specialist’.
De in Veghel geboren nieuwe fractievoorzitter is een oogappel van een oudere generatie D66’ers. Hij loopt als jonge twintiger en student bestuurskunde al stage bij de Eerste Kamerfractie van D66 en valt daar op bij twee invloedrijke D66’ers: ex-partijvoorzitter Gerard Schouw en Hans Engels, een man die door Pechtold is omschreven als ‘één van mijn gewetens’.
‘Ik heb altijd contact gehouden,’ zegt Engels over de ontdekking van Jetten. ‘Hij was meteen heel goed. Analytisch sterk. Snel en consciëntieus. Niets was hem te veel. Hij kwam heel slim over, zonder opdringerig te zijn. Een fijne vent. Gewoon heel correct.’
Jetten doet daarna debatvaardigheden op als voorzitter van de D66-jeugdbeweging, Jonge Democraten. De partij schuift hem vervolgens naar voren als fractievoorzitter in de gemeenteraad van Nijmegen. Ook daar weet de als regiomanager bij ProRail werkzame Jetten zich in de kijker te spelen bij een invloedrijke grijze kardinaal binnen D66: Thom de Graaf, destijds burgemeester in Nijmegen en tevens vertrouweling van Pechtold. In 2017 haalt de D66-leider de jonge bestuurskundige naar Den Haag voor een bliksemcarrière naar de top.
Bedachtzaam
Ontdekker Engels verwacht niet dat de coalitie onder druk komt te staan nu een jonge hond de macht krijgt bij D66. ‘Deze jongen is bedachtzaam. Hij is niet iemand die er maar invliegt en niet nadenkt.’
‘Rustig en capabel’, zijn ook de woorden die zijn fractiegenoten gebruiken om Jetten te typeren. Uit zijn spaarzame interviews tot dusver stijgt evenmin het beeld van een wildebras op. Hij woont samen met zijn vriend in Ubbergen, houdt van hardlopen, jazz is zijn favoriete muziek. Zijn grootste ondeugd is ‘het vergeten van verjaardagen’.
Toch zullen VVD en CDA er niet helemaal gerust op zijn. Jetten herhaalt dinsdag dat hij de politiek is ingegaan om bij te dragen aan ‘een schonere wereld’. Eerder sprak hij de ambitie uit om ‘de groene radicalo’ te zijn binnen Rutte III. Zeker CDA-leider Sybrand Buma, die waarschuwt voor ‘een klimaatrevolte’ als het kabinet te hard van stapel loopt, zal geen warme gevoelens krijgen van die taakopvatting.
Minder stellig
Niet alleen de coalitiepartners gaan de nieuwe D66-fractievoorzitter nauwgezet volgen, hetzelfde geldt voor D66’ers met leiderschapsaspiraties. Pechtold mag in hem de nieuwe voorman zien, andere partijgenoten zijn daar minder stellig over.
Ook de populaire D66-minister Sigrid Kaag laat dinsdag weten dat alle opties nog open liggen. Of ze zelf straks kandidaat is bij een interne lijsttrekkersverkiezing, laat de ex-topdiplomaat wijselijk in het midden. ‘Dat is nu nog niet aan de orde, maar uiteindelijk kiezen bij D66 wel de leden de partijleider.’
