'Risico's op misbruik uitbannen lukt niet'

Knippenberg kan zich er nog kwaad over maken. 'Twee min of meer onbekende mannen die een hele dag weg kunnen met een groep kinderen, dat kan toch niet.' De ChildRight-directeur ijvert al jaren voor de invoering van een verplichte screening van iedereen 'die macht heeft over andermans kinderen', inclusief vrijwilligers.

Dat idee is de afgelopen jaren vaker geopperd, vooral als een recidiverende zedendelinquent zich aan een kind vergreep. Maar voormalig minister Korthals van Justitie meende dat screening aan de verantwoordelijkheid van welzijnsorganisaties moest worden overgelaten. En politici vonden een beroepsverbod erg ver gaan omdat iedereen na een veroordeling immers een nieuwe kans verdient.

Nu veiligheid prioriteit heeft gekregen, is de Haagse visie veranderd: een Kamermeerderheid wil dat organisaties die met kinderen werken wettelijk verplicht worden gesteld om personeel een bewijs van goed gedrag te vragen. 'Het is een simpel instrument, zoveel vraag je niet van iemand en je voorkomt er veel ellende mee', aldus Knippenberg. Juristen zien dat anders. Advocaat Chris Veraart, gespecialiseerd in zedenzaken, denkt dat 'schijnveiligheid' zal ontstaan.

'Er lopen zoveel mensen rond van wie we niet weten dat ze zich aan kinderen vergrijpen. Kindermisbruik is vreselijk maar risico's uitbannen kunnen we nooit.' Jan Reerink, adviseur veiligheid en criminaliteit, vraagt zich af welke beroepen allemaal onder de wettelijke plicht moeten vallen. 'Er zijn weinig sectoren waarin niet met kinderen wordt gewerkt, waar leg je de grens?' Hij vindt dat de rechter veel vaker een beroepsverbod moet opleggen. Nu gebeurt dat in de ongeveer 3750 zedenzaken die jaarlijks voorkomen gemiddeld acht keer.

De scherpste kritiek richt zich op de gewijzigde uitgifte van bewijzen van goed gedrag. Het ministerie van Justitie mag daarvoor vanaf april ook het politieregister raadplegen. Veraart, die in zijn carrière al tientallen vals beschuldigden bijstond, vreest voor groot onrecht als in de toekomst ook aangiftes van seksueel misbruik een rol gaan spelen. Het kost hem de grootste moeite om vals beschuldigden gerehabiliteerd te krijgen. Vaak blijft in het justitieregister staan dat de zaak tegen hen is geseponeerd vanwege gebrek aan bewijs.

Reerink denkt dat de staat schadeclaims riskeert als op basis van aangiftes verklaringen worden geweigerd. 'Stel dat een groep meisjes aangifte doet tegen een rotleraar. En stel dat het later allemaal niet waar blijkt. Dat komt vóór. Dan is de carrière van zo'n man weg.'

Zelfs Knippenberg ziet gevaar. 'Valse aangiftes in zedenzaken komen te vaak voor, vooral bij echtscheidingen', zegt hij. 'Iemand bij Justitie zal dat soort zaken inhoudelijk moeten toetsen.'

Ulco van de Pol, lid van het college ter bescherming van persoonsgegevens, zegt dat Justitie nauwgezet zal omgaan met gegevens van openstaande zaken. 'Er zal steeds moeten worden gewogen: hoe stevig is de beschuldiging en hoe relevant is die voor de baan waarvoor een verklaring is aangevraagd.' Privacyproblemen ziet hij niet. 'Hier is sprake van een zorgvuldige afweging tussen het uitsluiten van risico's en het belang van de privacy.'

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland is de discussie voor geweest met een speciaal convenant. Sinds drie jaar houden instellingen registers bij van personeelsleden over wie meldingen van misbruik zijn gedaan en van medewerkers tegen wie maatregelen zijn genomen. Directeuren dienen sollicitanten te vragen of ze bij hun vorige werkgever naar het register mogen informeren.