Rijksoverheid haalt streefcijfer vrouwen in topfuncties

Voor beursgenoteerde bedrijven geldt dat streefcijfer van 30 procent ook. Drie jaar geleden is afgesproken dat er dit jaar één vrouw op elke drie topfuncties moest zitten. Dat lukte van geen kant, het werd minder dan 1 op de 10. Nu hebben de bedrijven de horizon voor dit streefcijfer verlegd naar 2023. Als er over drie jaar niet op elke vijf topfuncties zeker één vrouw zit, wordt '30 procent' een wettelijke verplichting.

'De cijfers liegen niet', zegt Blok, die zijn carrière begon als trainee bij ABN Amro. 'Kennelijk geeft het bedrijfsleven vrouwen niet het zetje dat het Rijk wel geeft.' Dat 'zetje' is volgens Blok nodig. 'Want vrouwen zeggen net iets minder snel: en nu ben ik aan de beurt.'

Dat het Rijk deze vrouwen wel aanneemt en grote bedrijven ze niet aannemen is een kwestie van mentaliteit. 'Bij ons geldt op alle niveaus: wij willen dit', zegt Loes Mulder. Zij leidt de Algemene Bestuursdienst (ABD), die als een soort headhunter verantwoordelijk is voor het leveren van kandidaten voor alle topfuncties van het Rijk. In het regeerakkoord kreeg de ABD de opdracht om de 30 procent nog deze kabinetsperiode te halen.

Te bescheiden

Dat het grote bedrijven niet lukt, komt doordat ze in verschillende landen opereren, vermoedt Mulder. Daarhebben ze moeite als één organisatie een 'vrouwendoelstelling' werkelijkheid te maken. 'Er mag geen ambivalentie zijn', zegt zij. 'Je moet écht denken: ik heb die vrouwen nodig. Als een bedrijf er een soort goededoelenactie van maakt en denkt: voor het imago is het wel leuk als ik ook nog een vrouw neem, wordt het niks.'

Vorig jaar droeg Mulders ABD Patricia Zorko voor om plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) te worden. 'Niet op basis van mijn vrouw-zijn', zegt Zorko, 'maar op basis van mijn kwaliteit. Als je niets te bieden hebt, val je snel door de mand. Ik denk dat veel vrouwen, ook ik, soms te bescheiden zijn. Ik moet mezelf toespreken: dit kan ik!'

Het advies van Loes Mulder is dan ook: 'Don't be shy, just apply - niet verlegen zijn, gewoon solliciteren.' Waarin mannelijke kandidaten verschillen van vrouwelijke? 'Stel: er zijn zeven selectiecriteria. Een man denkt: ik voldoe aan twee of drie, maar hé, ik breng mezelf mee, dus dat is goed nieuws voor mijn komende werkgever. Een vrouw denkt: ik voldoe maar aan vijf van de zeven. Ik doe het toch maar niet, want het wordt toch niks.'

Meer variëteit

Juist Mulder kan kansrijke vrouwelijke kandidaten dit misverstand uit het hoofd praten. 'Ik herken die belemmeringen, die meestal onbewust zijn. Het bespreekbaar maken ervan kan een vrouw net het zetje geven om toch op die topfunctie te solliciteren.'

De kans dat een vrouw steun geeft om een vrouw op een topfunctie benoemd te krijgen, wordt volgens plaatsvervangend NCTV Zorko (51) alleen maar groter. 'Het halen van die 30 procent geeft een kritische massa, een soort kantelpunt. Hierna zou het min of meer vanzelf moeten gaan.'

Twintig jaar geleden was het een man, hoofdcommissaris van de Utrechtse politie Jan Wiarda, die Zorko en twee andere vrouwen stimuleerde een destijds ongebruikelijke stap omhoog te zetten. Alle drie bereikten ze de top. 'Nu kan die steun steeds meer komen van vrouwen, ook van mij', legt Zorko uit.

Uiteindelijk zorgt '30 procent vrouwen op topfuncties' volgens ABD-baas Mulder voor voldoende massa om in elke organisatie een zogenoemde monocultuur te doorbreken. 'Zolang die er is, werkt een deel prettig, maar een ander deel moet zich aanpassen. Met meer typen leiders is er meer variëteit voor werknemers. Meer vrouwen in de top helpt trouwens de culturele diversiteit ook.'