Rijke Rus eet stiekem toch Hollandse kaas

In de koelkast van Harro van Graafeiland liggen een stuk of twintig verboden kazen. Kilo's gouda, Old Amsterdam, blokken komijnekaas. Geen Russische namaak met wat klompen en molens op het etiket zoals in de supermarkten, maar kaas van een echte Nederlandse koe. Pure sanctiekaas.

Aan de deur staat Valentina Bondarenko (34), eigenaar van een tandartsenpraktijk in Moskou. Bondarenko komt twee kilo Old Amsterdam ophalen. 'Die vindt mijn man zo lekker. Zelf ben ik meer van de truffelkaas.'

De zestig euro heeft ze er wel voor over. De Russische alternatieven die sinds de sancties op de markt zijn gekomen, kunnen volgens Bondarenko niet tippen aan de Nederlandse kaas. 'De gouda met komijn, die is ook lekker.'

Vandaag of morgen zetten EU-regeringsleiders hun handtekening onder de verlenging van de sancties tegen Rusland wegens de annexatie van de Krim en de oorlog in Oost-Oekraïne. Al twee jaar vecht Kremlin terug met eigen sancties: de import van zuivel, vlees en groente uit de EU is verboden. De EU gaat de sancties vrijwel zeker met een half jaar verlengen, tot januari 2017. Voorlopig dus ook geen Nederlandse kaas in Rusland.

Toch verspreidt Harro van Graafeiland sinds een halfjaar Nederlandse kaas in Rusland. Net als een paar andere ondernemers in Moskou heeft hij, samen met zijn Russische vrouw Tanja, een manier gevonden om rijke Russen van hun geliefde Europese producten te voorzien.

Webshop

'Het is volkomen legaal', zegt Van Graafeiland over zijn webshop Cheez2u. Want Russen mogen als individu vijf kilo sanctieproducten per maand importeren. Alleen hoeven ze die nu niet meer zelf op te halen: de Nederlander doet de inkoop en regelt het transport.

'Veel Russen denken nog dat het illegaal is', zegt Van Graafeiland. 'Maar steeds meer mensen zijn om.'

Dat wil zeggen: mensen met diepe zakken. Het Kremlin is erin geslaagd om Europese producten onbereikbaar te maken voor gewone Russen - en Europese producenten, onder wie Nederlandse kaasboeren, hard te raken.

Ondertussen hebben Russische boeren de productie massaal opgekrikt. In de supermarkten zijn Griekse feta, Italiaanse salami en Spaanse jamons vervangen door producten van het Russische weiland. Vaak in verpakkingen met dezelfde Griekse letters, Italiaanse vlaggetjes en Spaanse stieren. De kwaliteit van de inhoud is wisselend - de mozzarella is soms zo hard dat alleen een vleesmes erdoor komt.

'Volgens Italiaans recept'

Geen optie voor Russen die voor de sancties Italiaanse mozzarella geproefd hebben. Ondanks de aanhoudende recessie kunnen sommigen van hen nog steeds geld neertellen voor exclusieve delicatessen, zeker in Moskou. Door de kaaswebshops, zoals die van Van Graafeiland, krijgen zij meer mogelijkheden om aan de Europese producten van eertijds te komen.

Ook in restaurants duiken verboden producten op. In een Italiaans winkeltje, niet ver van het Kremlin, is het vergeven van de parmahammen, prosciutto's en salami's. De Italianen achter de toonbank doen alsof het allemaal legale vleeswaren uit Rusland zijn ('volgens Italiaans recept'), maar de klanten weten wel beter.

Sabrina Regolo (28) bestelt drie soorten vlees en een fles chianti. De Romeinse woont al jaren in Rusland, maar is haar liefde voor de Italiaanse keuken nooit verloren. Een echte salami herkent ze meteen.

Reiskoffer

'Honderd procent Italiaans', zegt Regolo direct na de eerste hap salami piccante. 'Maar deze is niet echt lekker. Je bijt en je proeft vet.' De parma is beter. 'Wel erg jong en hij had iets zouter gemogen.' Bij de prosciutto smelt Sabrina Regolo. 'Dit is Italië op z'n best. O...'

Ze werkt in de Russische levensmiddelenindustrie en weet hoe de producten hun weg naar Rusland vinden. 'De verkopers rommelen met certificaten. Of ze vervoeren het via San Marino, want dat land valt niet onder de sancties.'

Een andere populaire mogelijkheid: via de reiskoffer. Vlieg naar Europa, stouw twee koffers vol met veertig kilo vleeswaren en kaas, vlieg terug. Meerdere restauranteigenaren geven toe dat zij op die manier sanctieproducten verzamelen - bij een van hen staat 'verboden kazen' letterlijk op het menu. Ze lopen het risico eruit gepikt te worden bij de Russische douane.

Binnen de EU gaan steeds meer stemmen op om de sancties tegen de Russische energiesector, bankensector en wapenindustrie op te heffen. De meeste regeringsleiders willen eerst dat het vredesproces in Oost-Oekraïne afgerond wordt. Maar dat loopt maanden achter op schema. Italië en Hongarije willen niet meer wachten. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Frank-Walter Steinmeier, pleit voor een geleidelijke afbouw van de sancties.

Zou dat einde verhaal betekenen voor de kaasbusiness van Harro van Graafeiland? Hij betwijfelt het. 'Ik heb in Rusland een speciaalzaak opgezet met keuze uit zestig Europese kazen. Daar kan geen Russische supermarkt straks nog tegenop.'