Rijkdom erotiseert, armoede wordt in stilte geleden

Twee miljonairs financieren de Quiet 500, het tijdschrift over stille armoede. Dirk Lips is nummer 138 in de Quote 500; hem kan ik uitgebreid spreken. Harry Hilders is nummer 27 en mediaschuw. Maar hij komt wel naar de presentatie van het blad, met medeneming van zijn gezin, en blijkt een gemoedelijk prater.

De Quiet is een pastiche, een glossy met een cover van schuurpapier. Bij de Quote zijn ze er niet blij mee, zegt schrijver Anton Dautzenberg, die het blad drie jaar geleden met Ralf Embrechts begon, het voormalig hoofd Armoede van de gemeente Tilburg. De armen die in de Quiet hun verhaal vertellen leven van een paar tientjes per week. 'Die mensen hebben dikke pech gehad', zegt Dirk Lips. 'Verdomme, denk ik dan. Dat had mij ook kunnen gebeuren.'

Van de vijfhonderd miljonairs die de Quiet gratis kregen toegestuurd zijn Dirk en Harry de enigen die reageerden. Eerst lag 'dat ding' een tijdlang ongemakkelijk te zeuren op Dirks bureau; miljonairs als hij krijgen constant hulpverzoeken, 'met sommige dingen doe ik niks, andere koop ik af'. Maar dit ging hij bedrijfsmatig aanpakken.

Dirk smeert elke dag zijn boterhammen, wikkelt ze in aluminiumfolie en neemt ze mee naar kantoor - een eigenaardige manier van doen voor een miljonair, opper ik, maar hij schudt nee. Miljonairs zijn vaak asceten, zegt hij. 'Ik ken, ik zal geen namen noemen, veel mensen die vermogend zijn, maar van wie je het niet merkt in hun uitgavenpatroon.'

Bij Harry hetzelfde trouwens, maar dat moet je Harry vragen, en die is daar terughoudend in.

Er is geen rijkdom zonder armoede. En andersom. Rijkdom erotiseert en wordt gevierd, armoede wordt in stilte beleden - dat schrijven de makers van de Quiet. Is dat waar?

Er zijn best wat miljonairs die zichzelf tentoonstellen, in de Quote en op televisie. Maar de meesten, zeggen Dirk en Harry, belijden hun rijkdom in stilte. Ze geven behoorlijke bedragen weg, hoor ik Harry zeggen, maar dat is allemaal anoniem. En liever dus geen quotes in de krant daarover. De rijken vertellen het elkaar niet eens. Dat Harry al zestien jaar een stichting heeft waarmee hij armen helpt - een koelkast, als die kapot gaat, of iets anders - kan beter ongeschreven blijven.

Dirk: 'Onze cultuur is: je spreekt je er niet over uit. Dat doe je niet. Is ook wel wat voor te zeggen, hè.'

Rijkdom is een Hollands taboe. Over filantropie blijf je beter mistig. Staat Herman Koch op het podium om zijn bijdrage aan de Quiet 500 voor te lezen, wordt hem gevraagd naar zijn donaties. Zegt de schrijver: 'Ik laat me er nooit zo over uit waar ik precies giften aan doe.'

Mark Zuckerberg steekt 42 miljard in een fonds om de wereld te verbeteren, en bericht er blijmoedig over. Bill en Melinda Gates: 26 miljard. Warren Buffett: 24 miljard. In Amerika horen rijkdom en armoede pas echt bij elkaar. Maar daar doet de staat niets, zegt Dirk: 'In Amerika hebben zelfs ziekenhuizen funding nodig.'

Maar goed, ook in Nederland zijn voedselbanken alledaags.

Dirk bedacht met Harry het Nationaal Plan voor Regionale Armoedeverzachting , een project dat nu de Quiet Community heet. Het is een marktplaats zonder geld: de stille armen van Tilburg kunnen bijvoorbeeld gratis terecht bij restaurant Sarban, dat elke week een tafel voor vijf vrijhoudt, of gratis naar de City Sauna. Dirk schreef het businessplan, zoals hij dat ook voor een bedrijfsovername zou doen. 'Geld overmaken van het ene saldo naar het andere saldo gebeurt al genoeg. Dit is contact maken. Dit is fysiek.'

Met Harry drink ik wat in de nasleep van de presentatie. Informeel, zonder quotes, kunnen we dat afspreken? Een lange, indringende man, die het interessant lijkt ooit een krantentitel te kopen. Dirk doet alles, zegt Harry steeds, mijn rol is klein. Geld verdienen is geen doel, zegt hij, maar het is leuk als het lukt. En de armen helpen hoort erbij. Dat hoeft verder niemand te weten.

Schaamte is het geloof ik niet, wel een vorm van ongemak en huiver voor de buitenwacht.

Rijk worden is 'toeval', zegt Dirk. Geld verdienen is geluk hebben, zegt Harry. Maar allebei vertellen ze ook wat erbij komt kijken. 'Analytisch moet je goed zijn', zegt Dirk. 'Je moet goed kunnen structureren. Financieel. Juridisch. Fiscaal. Je moet de middelen hebben. Je moet snel zijn. Je moet het zien. Het is inzet: dan gaat gewoon het licht niet uit, pak ik een hazeslaapje en werk door. Gewoon: jongens, inzet.'

Arm zijn is ook toeval, zegt Dirk, maar op een andere manier.

t.heijmans@volkskrant.nl