'Revalidatie is soms erger dan ziekte'

HET is zo'n vermoeiend leven', verzucht Andrei Plesu in de lift van zijn Haagse hotel. Hij moet zijn smoking aantrekken voor een galadiner met koningin Beatrix en de Roemeense president Constantinescu. 'Een das dragen, eten, de hele tijd praten, voortdurend op reis zijn. Ik haat het.'

Plesu, een Roemeense intellectueel met baard, bril en een imposant stemgeluid, bezit charme en uitstraling. Maar voor het diplomatieke handwerk is de minister niet in de wieg gelegd. 'Je moet steeds dezelfde woorden zeggen, dezelfde frasen herhalen en dat verveelt mij soms. Je moet negen mensen op een dag ontmoeten en de hele tijd normaal en intelligent zijn, wat onmenselijk is. Soms vraag ik mij af hoe de wereld nog bestuurd kan worden.'

Na de val van dictator Ceausescu werd de dissident Plesu van balling in de provincie tot minister van Cultuur. Maar hij was blij na twee jaar terug te keren naar zijn echte werk: schrijven en doceren aan de universiteit. Plesu is sinds kort partijloos minister in de Roemeense regering, die na een maandenlange crisis nog slechts met gedoogsteun regeert.

- Waarom bent U minister van Buitenlandse Zaken geworden?

'Zoals veel vrienden voelde ik mij schuldig dat ik niet genoeg bijdroeg aan het veranderingsproces in Roemenië, dat interessant is en veel betrokkenheid nodig heeft. Dus toen dit tweede voorstel twee maanden geleden tot mij kwam kon ik het niet weerstaan en zei ik: Ik zal het nog een keer proberen en daarna zal ik mij eindelijk echt terugtrekken.'

- Zowel de Europese Unie als de NAVO hebben Roemenië afgewezen als kandidaat voor de eerste uitbreidingsronde. Heeft dat nadelige gevolgen voor het land?

'We moeten er niet te zielig over doen.

'Natuurlijk zijn we een beetje gefrustreerd, en dat is normaal. Maar we moeten nog aan veel voorwaarden voldoen, en die veranderingen moeten we toch doorvoeren, want ze betekenen een terugkeer naar normaliteit.

'Als je van München via Wenen en Boedapest Roemenië betreedt, dan realiseer je je dat er veel verbeterd moet worden. We moeten dichter bij de levensstijl komen die al gewoon is in het Westen.

'Daar is geduld voor nodig, en huiswerk. Soms is de periode van revalidatie erger dan het ziek zijn zelf. Maar wat we niet leuk vinden, is de hele tijd te worden afgeschilderd als een symbool van mislukking. Dat is erg ontmoedigend.'

- Trekt Europa een nieuwe grens in het oosten door slechts met enkele landen uit te breiden?

'Ik houd niet van het woord ''uitbreiding''. Europa kan niet uitgebreid worden, je kunt Portugal ook niet uitbreiden. Europa heeft na de Tweede Wereldoorlog een deel van zijn grondgebied verloren, dat we moeten terugwinnen. Nu moeten we de normale toestand van Europa herstellen.

'We moeten leren meer nadruk op waarden te leggen in Europa. Want Europa is een systeem van waarden, en niet alleen financiële. Soms mis ik dat als Europa ter sprake komt. We praten slechts over Maastricht, over de Euro en allerlei regels. Het is te veel administratie, en te weinig beschaving in de diepere zin van het woord.'

- De 'fluwelen revolutie' van Constantinescu is na een jaar vastgelopen. De hervormingen staan stil en de coalitiepartners ruzieën. Wat is er misgegaan?

'Het is een rare crisis. Want de politieke partijen in de coalitie zijn het eens over de prioriteiten van het beleid: integratie in Europa, hervormingen, markteconomie. Niemand zegt nee tegen deze dingen, zelfs de stomste nationalistische partij niet. Op straat is er een ongelooflijk geduld. Natuurlijk is er protest, zoals in elk land: vandaag de verpleegsters, morgen de chauffeurs. Maar ik kan niet zeggen dat de straten ''heet'' zijn. Dus er gebeurt niets bijzonders op straat, er zijn geen ideologische verschillen, en toch is er een crisis.'

- Hoe is dat te verklaren?

Er zijn te veel temperamenten en persoonlijkheden, die te veel politiek en electoraal denken. Iedere Roemeen is een politieke partij op zichzelf. Dat ligt aan de post-communistische euforie: eindelijk hebben we de kans om politieke meningen te hebben en politieke gevechten aan te gaan. Dat was vijftig jaar lang onmogelijk. Door de concentratie op politiek zullen de hervormingen vertraagd worden. Maar als ik deze instabiliteit vergelijk met de monolithische stabiliteit van weleer, dan prefereer ik dit. Het staat dichter bij het leven.'

- Veel Roemenen willen dat president Constantinescu vaker ingrijpt in de dagelijkse politiek.

'Ikzelf denk er net zo over. Maar in een land waar een communistische dictatuur heerste, bestaat een zekere schroom. Ik begrijp het dat Constantinescu zijn grondwettelijke grenzen wil respecteren en geen autoritair regime creëert. Daarvoor is het nog te vroeg, denk ik. Hahaha.'

Philippe Remarque