Repatriëring gestrande Nederlanders komt traag op gang

Dat meldt het ministerie aan de Volkskrant. De Nederlanders moeten waarschijnlijk nog weken wachten op repatriëring. Van de naar schatting 200 duizend Nederlandse reizigers die zich bij het uitbreken van de coronacrisis in het buitenland bevonden, zijn de meesten inmiddels door hun reisorganisatie teruggehaald.

Dat betekent dat het laaghangend fruit al geplukt is. Alleen uit Spanje, Gambia, Kaapverdië, Portugal, Peru en Turkije zijn Nederlandse repatriëringsvluchten vertrokken. De overgebleven mensen zijn het moeilijkst te helpen, ziet ook Pablo Mendes de Leon, hoogleraar lucht- en ruimterecht aan de Universiteit Leiden. ‘Het valt mij op dat het lang duurt. Landen nemen ieder hun eigen maatregelen, die erg kunnen verschillen.’

Mendes de Leon doelt op de chaos die de laatste weken op het diplomatieke wereldtoneel is ontstaan. ‘Er zit totaal geen lijn meer in’, zegt hij. ‘Alle Internationale verdragen worden terzijde geschoven. Ook Nederland weigert vluchten uit Spanje en Italië, dat zijn nota bene Schengenlanden.’

Voor elke repatriëringsvlucht moet nu aan de lokale autoriteiten om toestemming worden gevraagd. Dat kost tijd en mankracht, zegt een woordvoerder van Buitenlandse Zaken. Dat Nederlanders in de woorden van minister Stef Blok een ‘reislustig volkje’ zijn, helpt ook niet mee. Ze zitten over de hele wereld in kleine plukjes verspreid. ‘Je moet zorgen dat je volle vliegtuigen hebt’, zegt de woordvoerder. ‘Je gaat niet ergens heen waar maar enkele tientallen mensen zijn.’

‘Duitsland daadkrachtiger’

Gestrande Nederlanders menen te zien dat andere landen daadkrachtiger optreden. Zoals Jonas Martens-Baars, die met zijn vrouw niet weg kan uit Marokko. Hij wil zo snel mogelijk naar huis naar zijn ernstig zieke moeder, maar voorlopig is er geen zicht op repatriëring. ‘Ondertussen vertrekken Duitsers en Canadezen voor onze neus. We voelen ons echt in de steek gelaten door Buitenlandse Zaken.’

Sommige Nederlanders zoeken hun toevlucht tot de Duitsers. Femke Peterson kreeg in India te horen dat er geen zicht is op repatriëring vanuit Nederland en meldde zich toen maar bij de Duitse ambassade. Donderdag vliegt ze naar Frankfurt. Peterson: ‘Heel strakke organisatie van onze oosterburen.’ Het ministerie wil niet ingaan op het verschil met andere landen. ‘Ieder land doet wat het kan. Wij doen er ook alles aan’, zegt een woordvoerder.

Politiek

Het trage verloop aan Nederlandse kant is niet te wijten aan een gebrek aan inzet, beaamt Jan Melissen, diplomatie-expert aan de Universiteit Leiden. ‘Dit soort acties is altijd heel politiek gevoelig. Het parlement kijkt over de schouders mee en schrijnende gevallen ontploffen makkelijk in de media. Ik weet zeker dat men zich bij het ministerie over de kop werkt.’

Het succes van een repatriëringsoperatie hangt af van veel verschillende factoren. ‘Duitsland krijgt mogelijk meer gedaan door zijn omvangrijke logistieke capaciteit’, zegt Melissen. ‘Maar ook de diplomatieke relaties tussen landen spelen een rol in wie wordt toegelaten en wie niet.’

Is dit dan niet het moment voor meer internationale samenwerking? ‘Dat ligt altijd lastig. Landen concurreren op dit vlak met elkaar’, zegt Melissen. Angst voor het virus speelt een rol. Bij eerdere repatriëringsacties haalden landen elkaars burgers op als diplomatieke geste. Nu gebeurt dat mondjesmaat. ‘Tijdens deze pandemie ligt dat gevoeliger’, aldus de hoogleraar. ‘Elke persoon die je ophaalt, betekent ook een extra kans op besmetting.’