Rel rond failliet kunstcentrum

AMSTERDAM - NASA werd in 1994 opgericht als SMART Project Center in Amsterdam door Thomas Peutz. Hij wilde ruimte bieden aan vernieuwende kunst. Behalve in artistiek opzicht baarde het centrum opzien door eigen inkomsten te genereren. Naast een expositieruimte en ateliers werd een bioscoop en café geëxploiteerd. Na een verblijf in een antikraakpand huurde NASA sinds 2005 het - door een groep investeerders aangekochte - Pathologisch Anatomisch Laboratorium. Het werd met subsidie verbouwd tot kunstcentrum.

De stichting kwam regelmatig in de problemen. De eigen inkomsten bleken te weinig om de huur en andere kosten te kunnen betalen.

Begin dit jaar liep de huurachterstand op tot 220 duizend euro.

Een naheffing van de Belastingdienst van 192 duizend euro was de doodsteek.

NASA in problemen

De Raad voor Cultuur heeft al in mei 2012 gewaarschuwd voor 'serieuze financiële risico's' bij kunstcentrum New Art Spacecenter Amsterdam (NASA). Een maand later gaf de Amsterdamse Kunstraad een positief advies aan de gemeente Amsterdam om het centrum een subsidie te verlenen van 300 duizend euro. Het Mondriaanfonds deed daar nog 400 duizend euro bovenop.

Vorige week ging het kunstencentrum failliet. NASA laat een schuld achter van 488 duizend euro. De boekhouder van de stichting deed eerder melding van 'mogelijk financieel mismanagement' bij de raad van toezicht van NASA.

Aan de artistieke plannen lag het niet, zo viel te lezen in het adviesrapport Slagen voor Cultuur van de Raad voor Cultuur. Bij de zakelijke kant van een fusie met het Nederlands Instituut voor de Mediakunst (NIMk) zette de raad grote vraagtekens. 'NASA heeft een matig onderbouwd ondernemingsplan ingediend; een stevige financiële onderbouwing ontbreekt. De fusie zorgt voor veel onduidelijkheid en serieuze financiële risico's', schreef de raad.

Slechts een maand later kwam de Amsterdamse Kunstraad tot een heel andere conclusie: 'De plannen van NASA zijn ambitieus, maar lijken realistisch en geven voldoende vertrouwen in de toekomst.' Op basis van dit advies kende de Gemeente Amsterdam drie ton subsidie toe. Het Mondriaanfonds deed daar in nog eens vier ton bovenop. Beide subsidies zouden worden uitgekeerd van 2013 tot en met 2016.

De afloop is inmiddels bekend. In april dit jaar kreeg de raad van toezicht van NASA verontrustende berichten over de financiële situatie. De stichting bleek ondanks een gestage subsidiestroom 488 duizend euro schuld te hebben. De baten van de fusie waren veel te optimistisch begroot. Directeur Thomas Peutz werd onmiddellijk geschorst en vervangen door interim-bestuurder Jacqueline Gerritsma. Een reddingsplan mocht echter niet meer baten.

Hoe konden de adviezen die binnen een maand van elkaar werden gegeven zo ver uiteen liggen? Volgens Guikje Roethof, algemeen secretaris van de Amsterdamse Kunstraad, moet het advies van de kunstraad in een andere context worden gezien. De Kunstraad had niet de opdracht om te snoeien 'maar om zo veel mogelijk te behouden'.

'De samenwerking tussen NASA en NIMk woog daarom voor ons heel zwaar', verklaart Roethof. Wel besefte de raad dat de fusie 'een hele opgave' zou worden. Roethof: 'We hoopten dat het zou lukken. We hebben niet op safe willen spelen.'

De Gemeente Amsterdam zegt niet op de hoogte te zijn geweest van de kritiek van de Raad voor Cultuur. 'Wij volgen het advies op van de Amsterdamse Kunstraad. Dat is het beleid', aldus een woordvoerder.

De gemeente wist niet dat de financiële problemen van SMART al langer speelden. Zo stopte Peutz in 2010 zelf 110 duizend euro in de stichting vanwege liquiditeitsproblemen. Ook hangt de stichting al enkele jaren een naheffing van de Belastingdienst boven het hoofd van 193 duizend euro. De (door NASA bestreden) claim werd buiten de jaarverslagen gehouden. Directeur Birgit Donker van het Mondriaanfonds: 'Van de belastingschuld zijn wij pas in mei op de hoogte gesteld.'

Tot de schuldeisers behoren de eigenaar van het pand, dat eigendom is van een groep investeerders, onder wie NASA-directeur Peutz. Hij heeft een claim ingediend van 70 duizend euro op de inventaris. Die zou zijn betaald met de lening van Peutz. De curator wees die claim van de hand. Ook de Filmladder (agenda) en een verhuurder van horeca-apparatuur zijn getroffen dor het faillissement.

Thomas Peutz was dinsdag niet bereikbaar voor commentaar.

undefined