Regering maakt misbruik van Chinese studenten
De bezuiniging op de bijdrage aan studenten van buiten de EU holt het hoger onderwijs verder uit, meent Aart de Zeeuw....
Er moet weer bezuinigd worden, maar waar? Het lijkt niet fair om het ministerie van Onderwijs te ontzien, maar aan de andere kant begrijpt iedereen dat het strategisch verstandig is om te investeren in opleidingen en kennis. De EU heeft daar in Lissabon ook een afspraak over gemaakt. Het kabinet lijkt het ei van Columbus te hebben gevonden. Op Prinsjesdag zal worden voorgesteld om geen rijksbijdrage meer te betalen aan universiteiten en hogescholen voor studenten van buiten de EU. De overheid betaalt nu gemiddeld circa vijfduizend euro per student en er studeren circa vijfduizend studenten, vooral uit China en Zuidoost-Aziatische landen. Een bezuiniging van 25 miljoen euro. In feite gaat het om een nieuwe fase in de uitholling van het hoger onderwijs, leert een blik in het verleden. Toen werd een schatting gemaakt van de opleidingskosten van een student, en de bijdrage aan de instellingen voor hoger onderwijs bestond grofweg uit dit bedrag maal het aantal studenten in opleiding. Dit systeem werd verlaten, omdat de begroting niet in de hand kon worden gehouden. Sindsdien wordt er een budget voor hoger onderwijs vastgesteld en worden de instellingen per student betaald. In feite concurreren ze om een aandeel in het budget, via hun aandeel in de totale studentenpopulatie.
Dit heeft geleid tot een sterke groei van het aantal studenten maar daarmee ook tot een steeds lagere bijdrage per student, want de budgetten niet zijn meegestegen. Bovendien is het gemiddelde niveau van studenten gedaald wat weer negatieve effecten heeft: op de opleiding, maar ook op de wervingskracht voor goede docenten.
Op een gegeven moment zijn instellingen ook studenten van buiten de EU gaan werven. Anderen volgden omdat ze anders marktaandeel en daarmee aandeel in het budget voor hoger onderwijs zouden verliezen.
Het voorstel om geen bijdrage voor de studenten van buiten de EU meer te betalen kan ertoe leiden dat de instellingen deze studenten toch binnen boord houden door ze een hoger collegegeld in rekening te brengen. Daarmee zouden ze twee vliegen in klap slaan: ze behouden hun budgetaanspraak en de overheid kan een bezuiniging inboeken. Het is niet te verwachten dat dit gebeurt.
Een tweede mogelijkheid is dat de overheid het budget voor hoger onderwijs op peil houdt en in feite de prijs per student weer opkrikt, omdat de studenten van buiten de EU afhaken. Dit is wishful thinking want het voorstel wordt aangekondigd als een bezuiniging. Weliswaar wil de overheid weer vijf miljoen euro terugbrengen in het systeem in de vorm van een nieuw beurzenprogramma, maar netto wordt er twintig miljoen bezuinigd.
En dat terwijl de instellingen jarenlang in hun concurrentie studenten van buiten de EU hebben geworven en de overheid daar geen extra geld voor beschikbaar heeft gesteld. Dat kwam neer op een lagere rijksbijdrage per student. En nu wil de overheid deze studenten schrappen uit het systeem. Of beter gezegd, de huidige bijdrage aan deze studenten in mindering brengen op het budget voor hoger onderwijs.
De instellingen blijven zitten met een lage bijdrage per student, die mede is ontstaan door de werving van studenten van buiten de EU! Er wordt dus in twee stappen een forse bezuiniging op het hoger onderwijs uitgevoerd: eerst tellen deze studenten wel mee, waardoor de bijdrage per student omlaag gaat, en dan worden deze studenten plus bijdragen geschrapt.
Ik kan me voorstellen dat de overheid moeite heeft met het idee om de opleiding van studenten van buiten de EU te betalen, maar laat dan het budget intact waardoor de bijdrage per student weer wat kan stijgen en onderwijs en onderzoek weer een kwaliteitsimpuls krijgen. Dit lijkt me hard nodig nu Nederland zakt op de ladder met indicatoren voor het niveau van kennisontwikkeling, terwijl iedereen begrijpt hoe slecht dat is voor de toekomst van Nederland.
