Rechtszaak treinkaping: 'Er kwam niet iemand met een aktetasje vertellen hoe het moest'
'We hebben het over een bevrijdingsoperatie die noodzakelijk was ten gevolge van een terroristische actie. De regering zag zich na bijna drie weken genoodzaakt om met geweld een einde te laten maken aan de gijzeling.' Zo reageert landsadvocaat Bert-Jan Houtzagers vrijdag in de rechtbank in Den Haag, waar familieleden van de twee doodgeschoten Molukse kapers van de treinkaping bij De Punt in 1977 duidelijkheid eisen over wat er die dag is gebeurd.
'Het is te gek voor woorden dat nu na veertig jaar zonder enig overtuigend bewijs de uitvoering van deze bevrijdingsactie in twijfel wordt getrokken', aldus Houtzagers. 'De bevrijdingsoperatie was goed en uiterst zorgvuldig voorbereid. De bedoeling was om met gedoseerd en zorgvuldig gecontroleerd intensief geweld de kapers te verlammen waardoor zij niet in staat waren de gegijzelden te doden of te verwonden.' Op de bewuste dag in 1977 zijn zeven kapers aangehouden, hetgeen volgens de landsadvocaat al duidt op 'dat er geen sprake was van een opdracht om kapers te doden.'
De landsadvocaat vindt het bovendien onterecht dat er in de dagvaarding wordt gesproken van de 'executie' van twee kapers. 'Daarvan is volgens de Staat geen sprake geweest.' Daarnaast hebben Max en Hansina, de doodgeschoten kapers, zich 'niet duidelijk waarneembaar overgegeven. Het stond vast dat ze gewelddadig en zwaar bewapend waren.'
Samen met acht andere Molukse jongeren kaapte Max Papilaja, het brein achter de langste treinkaping in de geschiedenis, in 1977 de intercity van Assen naar Groningen bij het Drentse De Punt, met ruim vijftig passagiers aan boord. De reizigers werden bijna drie weken vastgehouden. Toen duidelijk werd dat de onderhandelingen op niets zouden uitlopen, werd een bevrijdingsactie op touw gezet. Daarbij kwamen zes daders en twee gijzelaars om het leven.
'Waarom is mijn zoon bij De Punt geëxecuteerd?'
Max Papilaja (25) was het brein achter wat de langste treinkaping in de geschiedenis zou worden. Zijn familie komt aan het woord. 'Wie neemt zijn pyjama mee als hij een trein gaat kapen? Nou, Max dus.' Lees het verhaal hier. (+)
En lees hier de verklaring van Christiaan, de zus van Hansina Uktolseja
Geweldsinstructie
Volgens advocaat Liesbeth Zegveld heeft de regering vooraf de wens uitgesproken dat de kapers de bevrijdingsoperatie niet zouden overleven. Een man die zegt marinier te zijn heeft onlangs via zijn advocaat verklaard dat een functionaris speciaal vanuit Den Haag was gekomen met die boodschap.
Volgens de landsadvocaat is het 'uiterst ongeloofwaardig' dat een Haagse autoriteit zou hebben meegedeeld dat alle kapers moesten worden doodgeschoten. 'Dat wordt gebaseerd op recente verklaringen van horen zeggen of van personen die anoniem willen blijven', aldus Houtzagers. Er is een majoor uit Den Haag geweest om de mariniers een hart onder de riem te steken, maar niet om een opdracht te geven: 'Er kwam niet iemand met een aktetasje uit Den Haag om te vertellen hoe het moest. Ik heb de verantwoordelijke commandant van destijds gesproken. Er was geen Haagse autoriteit aanwezig, verzekerde hij me.'
De twee kapers in de trein zijn van dichtbij doodgeschoten. De mariniers wisten volgens Zegveld dat Hansina Uktolseja - de andere omgekomen kaper - nog leefde toen ze op haar schoten, dat ze zwaargewond was en geen wapens droeg. Zegveld citeert marinier 'Rinus': 'Ik heb haar de volle laag gegeven. Ik moest haar uitschakelen.'
De geheime notulen over de gijzelingen
Geweld gebruiken of niet? En wat zijn dan de gevolgen? Als eerste kon de Volkskrant de geheime ministerraadsnotulen over de gijzelingen inzien. Lees hier het verslag van de aanloop naar een fataal slot. (+)
Geen bedreiging
Zegveld concludeert dat de mariniers ten aanzien van Uktolseja en Papilaja hebben gehandeld in strijd met artikel 2 van de Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. 'De kapers moesten zich 'duidelijk waarneembeer overgeven.' Maar iemand die niks meer kan, is ook uitgeschakeld. Als je iemand door zijn hoofd schiet, dan wil je dat hij doodgaat. Een andere conclusie is niet mogelijk. Hoe proportioneel is het dat Max Papilaja door hoofd, borst en sleutelbeen werd geschoten?'
De moeder van Max Papilaja vraagt 20 duizend euro aan smartengeld vanwege de 'onrechtmatige executie' van haar zoon. De broers van Uktolseja eisen 17.500 euro aan smartengeld.
Reconstructie FBI-onderzoek naar treinkaping bij De Punt.
Lees hier hoe de FBI twee mariniers verleidde om over de bevrijdingsactie uit de school te klappen.
Afscheidsbrief
Christiaan, de broer van Hansina Uktolseja, leest in de rechtszaal voor uit de afscheidsbrief van zijn zus: 'Als ik doodgeschoten word, dan zal het niet voor een zinloos doel zijn. Dan zullen andere opstaan om onze strijd voort te zetten.' Zelf zegt Christiaan dat de gewelddadige acties veel impact om hem hebben gehad. 'Het zette me aan het denken: is dit de manier om ons ideaal te bereiken? Ik kan de drijfveer van mijn zus goed begrijpen, maar het zou mijn keuze niet zijn geweest.'
