nieuws
Rechter vonnist over roddelvlogger: Yvonne Coldeweijer moet berichtgeving rectificeren
Yvonne Coldeweijer, bekend van het online roddelaccount lifeofyvonne, moet een bericht over zangeres Samantha Steenwijk rectificeren. De rechter stelt dat de vlogger ‘een zekere verantwoordelijkheid’ heeft vanwege het grote bereik van haar zogeheten juicekanalen.
Op haar sociale mediakanalen had Coldeweijer in maart gemeld dat Samantha Steenwijk 22 kilo was afgevallen door het slikken van illegale dieetpillen. Steenwijk, die bekend werd door deelnames aan de talentenjachten Bloed, Zweet & Tranen en The Voice of Holland, ontkende dat en eiste rectificatie.
Op het eerste gezicht lijkt het kort geding te draaien om de vraag hoe Steenwijk is afgevallen. Maar daaronder schuilt een vraag die met de toenemende invloed van juicekanalen steeds pregnanter wordt. Namelijk: moeten juicekanalen – social media-accounts die roddel en achterklap plaatsen – zich houden aan dezelfde journalistieke regels, zoals hoor- en wederhoor, als traditionele (roddel)media?
De voorgeschiedenis in het kort: zangeres Samantha Steenwijk (36), die bekend werd door haar deelname aan The Voice of Holland, zei eind vorig jaar dat ze was afgevallen door het eten van ‘kleine porties’ en door paard te rijden. Onzin, volgens Yvonne Coldeweijer (35), wier Instagram-account lifeofyvonne met 460 duizend volgers een van de populairste juicekanalen van Nederland is.
Op haar YouTube-kanaal zei Coldeweijer dat ze van spionnen – juicekanaaltaal voor bronnen – had gehoord dat Steenwijk illegale dieetpillen van Iomax had geslikt. Volgens bijwerkingencentrum Lareb zijn dat ‘gevaarlijke’ pillen die bij zeker een vrouw een hersenbloeding veroorzaakten.
Stevige rectificatie
Nadat Steenwijk, die niet om wederhoor is gevraagd, een rectificatie had geëist, haalde Coldeweijer de video offline. Ook zei ze op Instagram en YouTube dat Steenwijk het slikken van dieetpillen ontkende.
Steenwijk nam hier geen genoegen mee en stapte naar de rechter. Naast een stevigere rectificatie eiste ze ook 5.000 euro voor het lijden van immateriële schade, en wilde ze dat Coldeweijer haar bronnen prijsgeeft. ‘Ik heb al twintig jaar een zwaarbevochten carrière in de muziek en ik accepteer niet dat mevrouw Coldeweijer op welke manier dan ook met haar leugens een deuk in mijn carrière slaat’, zei ze op 15 april tijdens het kort geding.
Twee anonieme bronnen
De voorzieningenrechter stelt Steenwijk nu – gedeeltelijk – in het gelijk. Hij stelt dat de beschuldiging van Coldeweijer ernstig is: als gevolg ervan is Steenwijk ‘ongewild een rolmodel geworden voor het gebruik van gevaarlijke afslankpillen’.
Coldeweijer hoeft niet met sluitend bewijs te komen voordat zij iets publiceert, maar zij moet wel ‘voldoende aannemelijk’ maken dat er ‘serieuze aanwijzingen’ zijn voor een beschuldiging als deze. Die serieuze aanwijzingen zijn er niet. Coldeweijer baseerde haar berichtgeving op twee anonieme bronnen die verklaren over een derde persoon die de dieetpillen aan Steenwijk zou hebben verkocht, maar ‘over wie al helemaal niets bekend is’.
Coldeweijer voerde aan dat haar werkzaamheden niet gelijk kunnen worden gesteld aan die van een onderzoeksjournalist, omdat zij alleen maar ‘juice’ brengt. De voorzieningenrechter ging daar niet in mee. Coldeweijer heeft de uitlatingen namelijk niet gebracht als roddels, maar ‘gepresenteerd als feit, waarvan zij zegt bewijs in handen te hebben’.
De voorzieningenrechter voegt daaraan toe dat Coldeweijer een groot bereik heeft ‘van honderdduizenden volgers, en andere media nemen haar berichten over, wat een zekere verantwoordelijk met zich meebrengt’.
Duidelijk is dat de rechter bijna iedereen als journalist ziet die op een openbaar platform uitlatingen verspreidt over anderen, zegt Joke Hermes, als lector Mediastudies verbonden aan de Hogeschool Inholland. Socialemediajurist Charlotte Meindersma stelt dat de grootte van het publiek van een medium ‘wel meespeelt’ in de afweging van een rechter. ‘Als het lokale sufferdje een fout maakt, is de inbreuk minder groot dan als een nationale tv-zender het doet.’ Maar het is lang niet de enige afweging. Meindersma: ‘Een particulier die iemand ergens valselijk van beschuldigt op Facebook, kan ook worden veroordeeld als de aantijging ernstig is.’
Over het principe van hoor- en wederhoor laat te voorzieningenrechter zich niet uit. Meindersma noemt dat begrijpelijk. ‘Dat is een journalistieke waarde, geen juridische verplichting.’
Instagramrectificatie
Coldeweijer wordt veroordeeld om binnen 48 uur op haar YouTube- en Instagram-account, een bericht met witte letters tegen een zwarte achtergrond te plaatsen waarin zij schrijft dat ze haar berichtgeving moet rectificeren. Doet zij dat niet, dan moet ze een dwangsom van duizend euro per dag betalen.
De vordering tot schadevergoeding van 5.000 euro wijst de rechter af, omdat Coldeweijer haar publicatie meteen heeft verwijderd nadat daarom was gevraagd, ‘zodat de schade beperkt is’. Ook hoeft Coldeweijer haar bronnen niet te openbaren. Het recht op bronbescherming ‘is niet beperkt tot mediaondernemingen’, aldus de voorzieningenrechter, waardoor ook de werkzaamheden van Coldeweijer onder journalistiek vallen.
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft eerder bepaald dat bronnen alleen moeten worden onthuld als er sprake is van zwaarwegende publieke belangen. Dat is hier niet het geval, zegt de voorzieningenrechter.
