Rechtbank veroordeelt Tata tot boetes van ruim een ton voor zwarte sneeuw, stofwolken en rioolvervuiling

Staalgigant Tata Steel is woensdag daarmee een flinke slag toegebracht. Voor het eerst in de geschiedenis is het bedrijf strafrechtelijk veroordeeld voor milieumisdrijven. De rechtbank rekent het de staalproducent aan tekort te zijn geschoten in zijn ‘verantwoordelijkheid naar de omgeving toe in het secuur naleven van vergunningen’.

Tata Steel moet ruim 110 duizend euro betalen voor meerdere overtredingen van de milieuwetgeving in de periode tussen 2018 en 2021. Die overtredingen leidden tot stofwolken, rioolvervuiling en zwarte sneeuw in de IJmond, de directe omgeving van de fabriek.

Ook maakte de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, die namens de provincie Noord-Holland toezicht houdt op het bedrijf, woensdag bekend opnieuw aangifte tegen de staalreus te hebben gedaan wegens het onvoldoende monitoren van stofuitstoot.

Zwarte sneeuw

Jaap Venniker, die namens stichting FrisseWind.nu bewoners uit de omgeving vertegenwoordigt, vindt de veroordeling ‘heel goed nieuws’. ‘Dit geeft een groot gevoel van rechtvaardigheid’. Venniker was getuige van de zwarte sneeuw die in de winter van 2021 neerdaalde op het duingebied. ‘We hebben daar echt last van gehad.’

Volgens de dorpsraad van Wijk aan Zee, dat onder de rook van de cokesfabriek ligt, maakt het vonnis duidelijk dat ‘het maatschappelijk draagvlak’ voor Tata Steel is verdwenen. ‘We willen zo’n vervuilend bedrijf niet meer.’ De dorpsraad vindt de opgelegde boetes ‘lachwekkend’. ‘Die weerhouden een bedrijf dat in staat is meer dan 1 miljard euro per jaar bruto winst te draaien er echt niet van de voet op het gaspedaal te zetten.’

Tata-topman Hans van den Berg betreurt ‘dat deze zaken zich hebben voorgedaan’, zegt hij in reactie op het vonnis. Tata’s manier van werken is erop gericht staal te maken ‘met oog en zorg voor de omgeving en met aandacht voor het milieu’, stelt Van den Berg. ‘Dat is helaas niet voor honderd procent gelukt.’

Het was de eerste keer dat Tata Steel voor de rechter verscheen wegens milieuovertredingen. Eerdere strafzaken deed het bedrijf, voorheen bekend als Hoogovens en inmiddels in Indiase handen, af met een schikking.

Grotere zaak wegens ‘moedwillige vervuiling’

De uitspraak van woensdag is een voorbode voor een grotere zaak die de bekende strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq namens twaalfhonderd omwonenden en verscheidene stichtingen heeft aangespannen. Zij verwijten Tata het ‘moedwillig vervuilen’ van mens en dier door het inbrengen van gevaarlijke stoffen in de bodem, lucht of het oppervlaktewater.

Volgens Ficq is de uitspraak ‘een mijlpaal’ en ‘een belangrijk brokstuk’ in de uiteindelijke vervolging van de staalfabrikant. ‘Het is een bevestiging door de strafrechter van wat de omwonenden al heel lang denken, namelijk dat Tata Steel willens en wetens de omgeving vervuilt, slordig is, grote risico’s aanvaardt en onverschillig is. Dat is schokkend, en nu door de strafrechter beaamd.’

Het Openbaar Ministerie doet momenteel onderzoek in de zaak die Ficq aanspande. Daarbij onderzoekt het OM ook de rol van de leidinggevenden van Tata Steel en Harsco, dat restproducten van Tata verwerkt. Of het OM overgaat tot vervolging, is nog niet bekend.

Nieuwe aangifte

Aanleiding voor de rechtszaak van woensdag waren meerdere aangiftes van de Omgevingsdienst Noordzeekanaal. Vlak voor de uitspraak van de rechter woensdag maakte de omgevingsdienst bekend opnieuw aangifte te hebben gedaan.

Tijdens een controle bij het staalbedrijf afgelopen november bleek dat de continue monitoring van stofuitstoot door het bedrijf tekortschiet: de meetapparatuur was niet geijkt. Daardoor kan de Omgevingsdienst niet bepalen of de cokesgasfabrieken van Tata Steel de norm voor stofuitstoot overschrijden. De dienst onderzoekt of bij volgende overtredingen de vergunning voor de cokesgasfabrieken, die cruciaal zijn voor de bedrijfsvoering van Tata, kan worden ingetrokken.