Rapport: laagste inkomens betalen het meest aan klimaatbeleid, Rutte III versterkt die ongelijkheid

Dit staat in een rapport dat Milieudefensie heeft laten opstellen door onderzoeksbureau CE Delft en dat maandag wordt gepubliceerd. De laagste inkomens krijgen de hardste klappen, concludeert het bureau, het bedrijfsleven krijgt nauwelijks lastenverzwaringen.

De laagste inkomens (een bruto inkomen tot 23 duizend euro) zouden in 2021 van hun besteedbaar inkomen 2,1 procent kwijt zijn aan heffingen voor klimaatdoeleinden. Vanwege het beleid van Rutte III verdubbelt dat percentage tot 4,2.

Geen grote klappen bij hoge inkomens

Ook de hoogste inkomens (bruto inkomen vanaf 89 duizend euro) krijgen hogere klimaatlasten, maar bij hen gaat het niet om financiële klappen, eerder om tikjes. Zonder de beleidsveranderingen zouden zij 0,8 procent van hun inkomen in 2021 kwijt zijn aan klimaatheffingen. Door de plannen van Rutte III komt dat uit op 1,2 procent.

Herman Vollebergh, energie-expert bij het Planbureau voor de Leefomgeving, onderschrijft de conclusie dat Rutte III denivellerend werkt. 'Althans voor de korte termijn. Of dat op langere termijn ook zo is, is koffiedik kijken', zegt hij. Er komen kosten bij, maar er verdwijnen ook weer kosten. Het effect op het inkomensplaatje is volgens hem niet te voorspellen.

Wie gaat de rekening betalen?

De vraag wie de rekening gaat betalen lijkt een van de grote kwesties te worden in het nieuwe Klimaat- en Energieakkoord. Gesprekken daarover tussen regering, sociale partners en milieugroepen beginnen naar verwachting eind deze maand. Bij het oude Energieakkoord, dat in 2013 het begin markeerde van de vergroening van de Nederlandse economie, speelde lastenverdeling geen rol.

Verscheidene partijen die aan de besprekingen zullen deelnemen zeggen nu al duidelijk dat lastenverdeling voor hen een belangrijk punt is. 'Het wordt voor ons een breekpunt', zegt Donald Pols van Milieudefensie, de opdrachtgever van het rapport van CE Delft. Greenpeace zegt er 'een groot issue' van te zullen maken. En Kitty Jong van de FNV zegt: 'Het vorige akkoord ging over petajoules en kilowatturen. In het nieuwe akkoord worden voor ons de arbeidsmarkt en de lastenverdeling heel belangrijk.'

'Het wordt erger'

Een jaar geleden al kwam CE Delft met een studie naar de lastenverdeling in 2050, ook toen in opdracht van Milieudefensie. Het bureau waarschuwde er toen voor dat de laagste inkomensgroep in 2050 17,1 procent van haar inkomen kwijt zou zijn aan klimaatlasten. Voor de hoogste inkomens was dat 5,7 procent. 'We wilden met deze nieuwe studie vaststellen of het kabinet de scheefheid in de verdeling van de lasten vermindert of juist verergert', zegt Donald Pols van Milieudefensie. Het antwoord is hem duidelijk: 'Het wordt erger.'

CE Delft bekeek ook of het bedrijfsleven zijn aandeel in de kosten gaat dragen. Nauwelijks, blijkt uit het rapport. De grootste klimaatvervuilers zijn de zware industrie en de stroomproducenten, en die betalen maar heel weinig energiebelasting of ODE (opslag duurzame energie). Huishoudens betalen veruit het grootste deel. Stroomproducenten moeten wel meer betalen voor hun CO2-rechten.

De kosten voor huishoudens stijgen door Rutte III flink, die voor het bedrijfsleven weinig of niet. Voor de grootste klimaatvervuilers, de zware industrie, is nauwelijks lastenverzwaring voorzien in het regeerakkoord.

Dat, zegt Donald Pols, moet onder het nieuwe Klimaatakkoord radicaal anders worden. 'Als de lasten alleen op de burgers worden verhaald, komen die in verzet en gaan op rare partijen stemmen.' Dat beschouwt hij als een bedreiging voor het klimaatbeleid. Volgens hem blijkt het verschil duidelijk bij de kosten voor het vermijden van de uitstoot van een ton CO2. Voor burgers is dat al gauw 190 euro; voor grote bedrijven minder dan een tientje. 'Het bedrijfsleven moet substantieel meebetalen, anders komt er geen Klimaatakkoord.'

'De vervuiler betaalt'

Directeur Hans Grünfeld van de VEMW, de belangenorganisatie van de grootste energieverbruikers, denkt dat CE Delft veel te vroeg is met zijn studie. 'Hebben ze daar een glazen bol of zo? In het regeerakkoord staat dat er een nieuw Energie- en Klimaatakkoord moet komen. Pas daarin wordt afgesproken wat er moet gebeuren, maar de onderhandelingen moeten nog beginnen. In het regeerakkoord staan nauwelijks maatregelen, vooral doelen, en die gaan ver: een reductie van de uitstoot van CO2 met 49 procent in 2030.'

Grünfeld vindt het uitgangspunt 'de vervuiler betaalt' maar moeilijk hanteerbaar. Wie vervuilt er: de ijzerproducent, de wasmachinefabrikant die het ijzer gebruikt of de consument die de wasmachine gebruikt? 'Als we in Nederland het bedrijfsleven belasten met hoge kosten voor CO2-uitstoot, gaat een deel van de productie gewoon naar andere landen, waar zeker zo veel CO2 wordt uitgestoten.'

Klik een olifant bij elkaar en red de wereld
Nederland heeft afgesproken om in 2030 40% minder CO2 uit te stoten dan in 1990. Per inwoner komt dat neer op een vermindering van zo'n 4.000 kilogram per jaar, het gewicht van een olifant. Klik in deze special uw bijdrage bij elkaar.

De uitstoot van broeikasgas in Nederland stijgt - ondanks het klimaatakkoord van Parijs. De chemische industrie stootte meer uit en er is meer aardgas verbruikt voor de verwarming van huizen en kantoren.

Zomervakantie boeken? Zo berekent u de CO2-uitstoot van uw trip
Scherpe tarieven en overvloedige reclame op tv en in de krant wijzen erop dat januari de maand is om de vakantiebestemming voor deze zomer vast te leggen. Daarom kan de toerist vanaf vandaag de uitstoot van CO2 die hiermee gepaard gaat zelf berekenen en vergelijken met het jaargemiddelde van een gezin.

Sombere wetenschappers noemen één lichtpuntje: klimaat reageert als schuifknop op broeikasgassen
Twee jaar na de klimaattop van Parijs zijn regeringsleiders vandaag in Frankrijk bijeengekomen voor een soort terugkomdag, een informele tussentop om de wereld bij de les te houden. Over het klimaat zelf is intussen weinig reden tot optimisme, blijkt uit een net verschenen stand van zaken. Maar moeten we ons echt zorgen maken?

undefined