Raming kabinet: begrotingstekort dit jaar naar 11,8 procent, staatsschuld explodeert

Minister Wopke Hoekstra van Financiën gaat ervan uit dat hij eind dit jaar de boeken zal sluiten met een begrotingstekort van maar liefst 11,8 procent, oftewel 92 miljard euro. Dat zou het op een na slechtste resultaat sinds het jaar 1900 zijn. Alleen 1918, het laatste jaar van de Eerste Wereldoorlog, eindigde met een nog groter begrotingstekort van 15 procent.

De Nederlandse staatsschuld zal dit jaar in één klap stijgen van 48,3 naar 65,2 procent van het bbp. De extra uitgaven die het kabinet tot dusver heeft gedaan om de medische kosten en de economische schade van de corona-uitbraak op te vangen, tellen op tot een kostenpost van 20,1 miljard euro, zo blijkt uit een financieel overzicht dat Hoekstra bij de Voorjaarsnota heeft gevoegd.

Nog meer steun nodig

Dit is de eerste inschatting van de coronaschade voor de schatkist die het kabinet zelf naar buiten brengt. De nattevingerberekening zal later dit jaar zeker bijgesteld moeten worden. Dat kan in positieve zin zijn, maar het tekort kan ook nóg groter uitvallen. Hoekstra erkende vrijdag na de ministerraad dat in deze eerste schatting een aantal voorziene extra uitgaven niet is meegenomen.

Zo ziet het ernaar uit dat het kabinet het huidige noodpakket zal moeten uitbreiden. Hoogstwaarschijnlijk moet Hoekstra de portemonnee binnenkort weer trekken om Air France-KLM overeind te houden; minister Koolmees van Sociale Zaken werkt aan een extra steunregeling voor flexwerkers en het kabinet overweegt ook een steunregeling voor bedrijven met een sterk seizoensafhankelijke omzet in te stellen.

Ook zal de noodsteun aan zzp’ers en bedrijven die in eerste instantie voor drie maanden was gepland (maart, april en mei), waarschijnlijk verlengd moeten worden. Het is op dit moment bijvoorbeeld niet waarschijnlijk dat horecagelegenheden en culturele instellingen op 1 juni alweer open kunnen. In de kostenraming die het kabinet eind maart publiceerde, ging de regering er nog van uit dat het noodpakket drie maanden van kracht zou zijn.

Uitstel belastingbetaling

De grootste onzekerheid is de post belastinginkomsten. Veel bedrijven hoeven de winst-, omzet- en loonbelasting over 2019 voorlopig niet te betalen. Het kabinet heeft het bedrijfsleven grootschalig uitstel van betaling gegeven om bedrijven door de crisis heen te helpen. In principe moeten ondernemers die belasting later alsnog betalen, maar een deel van die 35 tot 45 miljard euro kan de overheid op zijn buik schrijven omdat de bedrijven failliet gaan. Ook zal het kabinet volgend jaar weinig belasting kunnen innen, omdat de winsten en omzetten dit jaar zijn gekelderd. Daardoor daalt de verwachte belastingopbrengst over 2020 die in 2021 betaald moet worden.

Opmerkelijk genoeg is het kabinet aanzienlijk somberder over de overheidsfinanciën dan onder andere het IMF (begin deze maand) en het Centraal Planbureau (CPB) in maart. Het IMF voorspelde drie weken geleden dat het Nederlandse begrotingstekort dit jaar zou uitkomen op 6,2 procent en de staatsschuld op 58,3 procent. Het CPB voorzag in zijn worstcasescenario een begrotingsgat van 7,3 procent in 2020. Volgens Hoekstra is dit te verklaren doordat een aantal steunmaatregelen pas vrij recent zijn aangekondigd en dus niet door het IMF en CPB zijn meegenomen. Daarnaast is inmiddels wel duidelijk dat deze recessie niet zal verlopen als een ‘snelle dip met snel herstel’, maar dat de wereldwijde lockdown een langduriger karakter zal hebben dan in eerste instantie gehoopt.