Racisme, klimaat en seksueel geweld: Oscars zwaar politiek beladen

DiCaprio was ook het mikpunt van Chris Rock: 'DiCaprio speelt jaarlijks een fantastische rol. Zwarte acteurs willen die kansen óók - en niet bij uitzondering.' De vurige openingsmonoloog van Rock voorzag de show van een dosis peper die voorgaande jaren te vaak ontbrak. Hollywoods diversiteitsprobleem was het kraakheldere hoofdthema in de speeches die de verdeling van 's werelds belangrijkste filmprijzen omlijstten. De prijzen gingen ondertussen naar klassiek, ouderwets vakmanschap.

_{(Tekst gaat door onder de video)}

De prijs voor beste actrice ging naar Brie Larson (Room). Alejandro González Iñárritu kreeg de prijs voor beste regisseur voor zijn film The Revenant. Voor zijn rol in die film kreeg DiCaprio bij de 88ste editie van de Academy Awards eindelijk zijn felbegeerde beeldje. Zijn dankspeech die volgde liep naadloos over in een politiek betoog over klimaatverandering, 'de meest urgente bedreiging voor de mensheid'. De productie van de film verhuisde wegens gebrek aan sneeuw in Canada noodgedwongen naar het zuiden van Argentinië.

Nadat het beeldje na vier eerdere nominaties aan zijn neus voorbij ging, geldt de Oscar voor DiCaprio vermoedelijk als verlossing: alleen al om het leedvermaak bij de internetlolbroeken te smoren. De afgelopen week verscheen er zelfs een computerspelletje waarin je de acteur naar zijn eerste grote prijs dient te laveren.

Zijn rol als 19e-eeuwse Amerikaanse pelsjager Hugh Glass, die een berenaanval overleeft en in de barre kou wraak neemt op het expeditielid dat hem achterliet, is niet de beste van zijn carrière, daarvoor is het meer performancekunst dan acteren, maar behelst wel zijn meest fysieke transformatie. Dat de zesduizend stemgerechtigde leden van de Academy een zwak hebben voor dergelijke rollen, staat buiten kijf.

Het optreden van Lady Gaga wordt door veel media het meest emotionele moment van de Oscars genoemd. De zangeres bracht achter de piano het nummer Till It Happens To You ten gehore, terwijl ze werd omringd door slachtoffers van seksueel misbruik. Het nummer schreef ze voor de documentaire The Hunting Ground, die over seksueel geweld op universiteiten gaat. Na afloop kreeg Lady Gaga een staande ovatie en pinkten veel sterren in het publiek een traantje weg.

De Oscars voor beste film en beste originele scenario gingen naar het drama Spotlight, een ode aan de krantenjournalistiek. De film over een groep onderzoeksjournalisten van The Boston Globe die begin deze eeuw geruchtmakend publiceerde over de wijze waarop de katholieke kerk seksuele misstanden in de doofpot stopte, legde het op punten af tegen de woeste, pure cinema van The Revenant, dat won voor beste camera (Emmanuel Lubezki), regie en acteur.

Beste regie

De Mexicaanse cineast Iñárritu won voor de tweede maal op rij beste regie, na zijn winst vorig jaar met Birdman. Daarmee evenaarde hij het stokoude Oscarrecord van John Ford (The Grapes of Wrath, 1940 en How Green Was My Valley, 1941) en Joseph L. Mankiewicz (A Letter to Three Wives, 1949 en All About Eve, 1950). Zijn landgenoot, cameraman Emmanuel Lubezki, schreef in zijn eentje Oscargeschiedenis: nooit eerder won dezelfde cameraman drie maal op rij. Na Oscars voor Gravity en Birdman verdiende Lubezki met zijn lucide, beweeglijke en louter bij natuurlijk licht gedraaide beeldenstroom de prijs vannacht voor The Revenant.

Oscarjaar 2016 zal zodoende zonder één enkele grote winnaar de boeken ingaan. Karakteracteur Mark Rylance (Bridge of Spies) won terecht van Sylvester Stallone (Creed) in de mannelijke bijrol-categorie, met de enige komische rol van het genomineerde acteursgilde bovendien. Alicia Vikander ontving het beeldje voor haar verfijnde rol in The Danish Girl.

Mad Max: Fury Road, het ongekend spectaculaire en langverwachte vierde deel van de Mad Max-filmserie, was met zes Oscars weliswaar de kwantitatieve kampioen van de avond, maar de film excelleerde enkel in technische of minder belangrijk geachte categorieën: kostuums, productiedesign, haar/make-up, montage, geluidsmontage en geluidsmix.

_{(Tekst gaat verder onder de video)}

Diversiteitsproblematiek

Presentator Rock richtte zijn vizier ondertussen onophoudelijk op de diversiteitsproblematiek (#OscarsSoWhite) die de discussie rond prijsuitreiking sinds de bekendmaking van de nominaties domineerde. 'Korporaal racistisch', is de Academy volgens de komiek. Geregeld trof hij doel: 'Als je zwarte winnaars wil heb je zwarte categorieën nodig. Beste zwarte vriend, misschien?'

Eén keer haalde hij zelfs vol uit. Waarom er dit jaar zo hevig wordt geprotesteerd tegen het gebrek aan zwarte genomineerden? 'De zwarte gemeenschap was voorheen te druk was met verkracht en gelyncht worden om zich druk te maken over de beste cameraman.' Desondanks viel hij wat in herhaling naarmate de avond vorderde.

Eigenlijk was vannacht alles politiek, behalve de films. Zanger Sam Smith (winnaar van beste liedje, met Writing's on the Wall in Bondfilm Spectre) brak een lans voor seksuele diversiteit. Sacha Baron Cohen stofte voor de gelegenheid zijn Ali G.-alias af: 'Ik zie u al denken: alweer een zwarte presentator?' Er werd een filmpje vertoond waarin zwarte acteurs inbreken in enkele genomineerde films. Saturday Night Live-komiek Leslie Jones viel als de beer in The Revenant DiCaprio aan. Rock zelf speelt een zwarte astronaut in The Martian - op de grond heeft NASA geen trek iemand van zijn huidskleur te redden.

Het prikkelende showelement kwam vooral gelegen wanneer de prijswinnaars zich vooraf lieten raden, voor wie de voorspellingen van de wedkantoren een beetje in de gaten had gehouden, tenminste. Eigenlijk was alleen de Oscar voor beste visuele effecten van Ex Machina een grote verrassing. Met een beperkt budget (15 miljoen dollar) zette de intelligente sciencefictionfilm de megabudgetten van concurrenten Mad Max: Fury Road, The Martian, The Revenant en Star Wars: The Force Awakens opzij.

_{(Tekst gaat verder onder de video)}

Inside Out

Het Pixarmeesterwerk Inside Out, over om voorrang vechtende basisemoties in het hoofd van een 11-jarig meisje, won volgens verwachting de Oscar voor beste animatiefilm. Amy, het zorgvuldig samengestelde opkomst-en-ondergang-portret van zangeres Amy Winehouse, voldeed ook aan de voorspellingen en won in de documentairecategorie. Weinig verrassend - en volkomen terecht - was ook de winst van beste niet-Engelstalige film voor de Hongaarse Holocausthorrorfilm Son of Saul.

Oudgediende componist Ennio Morricone (87) won net als DiCaprio ook de eerste Oscar van zijn omvangrijke carrière, na eerder vijf maal te zijn genomineerd, voor zijn soundtrack van Quentin Tarantino's The Hateful Eight. Hij stelde zich, in het Italiaans, bescheiden op. 'Zonder geweldige film kan ik geen goede soundtrack maken.'