Racisme agenten wordt steeds openlijker Frankrijk krijgt trekken van een politiestaat

Van onze correspondent

Sjoerd Venema

PARIJS

Daarnaast kan de politie in het kader van de wet ook 's nachts huiszoekingen doen. Tevens worden de zware gevangenisstraffen bij geweld tegen de politie verdubbeld.

De minister van Justitie, Toubon, noemt de wetsverscherping een steun in de rug van de politie bij hun zware taak. Extra steun aan de politie is ook het argument van de regering als na iedere nieuwe bomaanslag in Frankrijk weer een blik militairen wordt open getrokken voor patrouilles in de straten, op stations en aan de grenzen.

'Statische bewaking om de bevolking gerust te stellen', heet dat in regeringstermen. Want de militairen hebben geen andere taak dan als een soort kaki vogelverschrikker eventuele terroristen te ontmoedigen. Alleen de politie blijft bevoegd voor het houden van identiteitscontroles en het te pas en te onpas fouilleren van zogenaamde verdachten. De toenemende veiligheidshysterie is in de afgelopen weken nog aangewakkerd door uitlatingen van regeringsleden die spreken van een 'oorlogssituatie' in de strijd tegen het terrorisme.

Bij televisie-interviews blijkt de gemiddelde Fransman op straat en in stations zich tegenover de terroristische dreiging inderdaad 'geruster' te voelen met al die uniformen om zich heen. President Chirac zei in een recent interview op CNN dat door de vele militairen en controles op straat 'the French think that it is more sure'. Dat denken ze inderdaad. Maar als er voor het democratische gehalte van de Franse samenleving iets beter gecontroleerd zou moeten worden dan is het juist de politie zelf.

De nauwelijks opgeleide en slecht betaalde Franse politie heeft van oudsher een naam op te houden als het gaat om machtsmisbruik. Maar in de laatste jaren onder conservatief regime is er geen houden meer aan, vooral tegenover de bevolkingsgroepen van buitenlandse afkomst.

Twee jaar geleden opende de oer-conservatieve minister Pasqua het bal met een onomwonden racistische wet die identiteitscontroles op huidskleur mogelijk maakte. Het racisme van de Franse 'ordebewakers' is sindsdien steeds openlijker. De dagelijkse misslagen van de politie tegenover immigrantenzonen, soms met dodelijke afloop maar meestal 'slechts' met breuken, kneuzingen of blauwe plekken, worden steevast afgedekt door het even racistische Franse justitiële apparaat.

Sinds de afgelopen zomer is door de reeks bomaanslagen echter de turbo aangegaan bij de identiteitscontroles die vrijwel zonder uitzondering de bevolkingsgroepen met een gekleurde huid treffen. Duizenden illegalen zijn al opgepakt en wachten op hun uitwijzing in speciale 'concentratiekampen' waar ze als 'beesten' worden behandeld. Uit angst zijn de getuigenissen schaars.

De immigranten uit Noordafrika worden onder het mom van de speurtocht naar de terroristen soms drie tot vier keer per dag op straat gecontroleerd en vaak onder vernederende omstandigheden gefouilleerd.

Een voorbeeld, woensdagmiddag in het metrostation bij het Louvre: Een Marokkaanse letterenstudent verzucht bij zijn zoveelste identiteitscontrole dat hij niet wil worden gefouilleerd. Een tel later ligt hij met gescheurde kleren en een gebroken walkman geboeid op de grond, een politieknie op de keel. Hij wordt afgevoerd naar een lokaaltje en met boeien om gestompt, geslagen en voor 'bastaard' uitgemaakt. Een klacht wil hij niet indienen, zegt hij even later huilend van woede, vanwege het dreigement dat anders zijn strafblad niet 'blanco' zal blijven.

Dagelijks wordt de Franse rechtstaat zo vele malen in het gezicht geslagen. De onophoudelijke vernederingen tegenover de immigrantenbevolking hebben in de afgelopen weken tot toenemende spanningen geleid in de verpauperde buitenwijken. Voor de jeugd van buitenlandse afkomst bestaat er nauwelijks enig toekomstperspectief in Frankrijk. Als uitlaatklep komt het daardoor steeds vaker tot rellen en gevechten met de politie. Zoals de afgelopen dagen in Straatsburg en gisteren in Corbeil-Essonnes vlakbij Parijs. Met evenveel gemak zet de Franse overheid ook daar het leger in om de onrust de kop in te drukken.

De Fransen lijken zich nauwelijks bewust van het afglijden van de rechtstaat door het toenemende machtsmisbruik van het ongecontroleerde politieapparaat. Dat het zich niet alleen tot de immigrantenbevolking beperkt, bleek ook onlangs uit het avontuur van vijfentwintig Deense studenten, op werkweek in Parijs. De studenten werden door de Franse politie zonder aarzeling gedwongen om hun anti-nucleaire T-shirts met de onschuldige tekst 'Chirac, non' uit te trekken. De hemden waren volgens de Franse agenten beledigend voor het staatshoofd en daarmee een bedreiging van de openbare orde. De ijverige politiemannen hielden zelf de wacht bij het hotel om toe te zien of de studenten zich 'correct' zouden omkleden. In de Franse pers werd het incident als 'faits divers' afgedaan, en pas nadat buitenlandse kranten erover waren gevallen.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen in juni werd in Frankrijk alom gevreesd voor eventueel machtsmisbruik bij de gemeentepolitie in steden waar een extreemrechtse burgemeester van het Front national zou worden gekozen. Inmiddels is het Front national allang rechts ingehaald door de conservatieve regering met de speciale beveiligingsmaatregelen in de strijd tegen de bomaanslagen en de nieuwe anti-terrorisme wet. Maar dit maal op nationaal niveau en zonder noemenswaardig tegensputteren in de Franse samenleving.

De Franse politie, aan alle kanten gesteund maar niet gecontroleerd, kan steeds meer zijn bevoegdheden misbruiken en steeds openlijker zijn racisme botvieren. Zonder dat het veel Fransen lijkt te storen staan daardoor vrijheid, gelijkheid, broederschap en de democratie in toenemende mate op de tocht. Een ander woord voor dictatuur is niet voor niets 'politiestaat'. Een kwalificatie waar Frankrijk zich sluipend in nestelt.