Raad kraakt plan gekozen burgemeester

Dit staat in het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (Rob), dat maandag werd gepresenteerd. Volgens de raad belooft minister De Graaf in zijn plan ten onrechte dat de gekozen burgemeester een 'lokale regeringsleider' wordt, die zijn verkiezingsbeloften zou kunnen waarmaken.

De Rob is van mening dat de gekozen burgemeester deze allure pas kan krijgen als de Grondwet op zeven punten wordt gewijzigd.

Minister De Graaf probeert twee uitgangspunten met elkaar te verenigen die onverenigbaar zijn, stelt de Rob.

Enerzijds wil De Graaf een sterke, politiek geprofileerde burgemeester als lokaal regeringsleider. Anderzijds moet de direct gekozen burgemeester passen in de grondwettelijke kaders, Nederlandse verhoudingen en traditie en cultuur van collegiaal bestuur, waarbij de gemeenteraad het belangrijkste orgaan van de gemeente blijft. Gelijktijdige verwezenlijking van beide uitgangspunten acht de Rob onmogelijk.

De Rob presenteert twee alternatieve modellen voor de direct gekozen burgemeester, elk gebaseerd op één van de uitgangspunten die De Graaf tracht te verenigen.

In het eerste model wordt de benoemde burgemeester voortaan direct door de bevolking gekozen, maar verandert er wezenlijk niets aan zijn functie. Dit model past binnen de Grondwet, maar levert volgens veel partijen een onbevredigend resultaat op. Het zou namelijk een 'tandeloze tijger' worden.

Het tweede model van de Raad voor het Openbaar Bestuur gaat uit van de burgemeester als lokale regeringsleider met veel zelfstandige bevoegdheden, zoals het benoemen en ontslaan van wethouders. Dit model betekent een breuk met het huidige lokale bestel en vraagt om diverse grondwetswijzigingen.

Minister De Graaf is het 'oneens' met de opvattingen van de Rob. Volgens de minister is het 'wel degelijk mogelijk een sterke burgemeester te introduceren zonder de Grondwet te wijzigen'. Verder laat De Graaf weten de bijdragen van de diverse belangenorganisaties en adviesorganen te inventariseren.

Binnenkort zal hij de Tweede Kamer een brief sturen met een reactie op de adviezen die hij tot nu toe op zijn plannen heeft gekregen.

CDA en VVD studeren nog op het advies van de raad. De coalitiepartijen zeggen vooralsnog - zoals beloofd in het Regeerakkoord - mee te zullen werken aan de door minister De Graaf beoogde invoering van de gekozen burgemeester in 2006.

Op 10 december debatteert de Kamer over de gekozen burgemeester.