Pyongyang trekt handig profijt van status internationale paria

SHANGHAI Terwijl de inspecteurs van het Internationale Atoomagentschap in Noord-Korea donderdag hun koffers pakten, nadat ze de controlecamera’s in de Yongbyon-kerncentrale hadden uitgezet, staan de VS, China, Japan, Zuid-Korea en Rusland voor de vraag hoe ze de Noord-Koreanen weer aan de onderhandelingstafel kunnen krijgen.

De Noord-Koreanen lieten begin deze week weten dat ze hun nucleaire productie weer hervatten. ‘Nooit’ meer wil Pyongyang meedoen aan het zespartijenoverleg dat al vele jaren tracht te voorkomen dat het regime van Kim Jong-il een serieuze kernwapenbezitter wordt.

Deze reactie volgde op de veroordeling die de VN-Veiligheidsraad uitsprak over een raketproef die Pyongyang begin deze maand uitvoerde.

De beteugeling van het nucleaire avontuur van Noord-Korea, een afgesloten dictatuur met een bevolking van 23 miljoen meest straatarme zielen, lijkt daarmee weer terug bij af. Dat is een domper, omdat twee jaar geleden een doorbraak leek bereikt. Maar een grote verrassing is het niet.

Wie naar de geschiedenis van het conflict kijkt, ziet dat Pyongyang de gewoonte heeft ontwikkeld om afspraken te maken en die later met veel misbaar weer ongedaan te maken. Steeds wordt dan de onderhandelingsinzet verhoogd, en steeds lukt het Pyongyang meer binnen te halen.

Het lijkt de overlevingsstrategie geworden van het regime: behendig profijt trekken van de status van internationale paria.

De nieuwste manoeuvre van Kim vergroot het dilemma voor buurland China, dat de rol van voornaamste bemiddelaar in het conflict op zich heeft genomen. De Chinezen gelden sinds de Koreaanse oorlog (1950-53) als de voornaamste bondgenoot van Pyongyang, en Peking is bevreesd voor de gevolgen van een implosie van zijn kleine buurland.

China reageerde terughoudend op de raketlancering en dringt er bij de VS en Japan op aan af te zien van sancties . Chinese waarnemers beamen dat Pyongyang een behendige onderhandelingstactiek volgt, maar wijzen erop dat in gesprek blijven de enige optie is. Sancties zouden een tweede atoomproef kunnen uitlokken, na de eerste in 2006.

China blijft zelf doorgaan met cruciale leveranties van energie en voedsel aan Noord-Korea. Het vreest dat anders sociale instabiliteit ontstaat, die in een vluchtelingenstroom over de 1400 kilometer lange grens kan resulteren.

Peking vreest ook voor de gezondheid van Kim Jong-il. Aangenomen wordt dat 67-jarige dictator vorig jaar een beroerte had, en er is grote onzekerheid over wie hem kan opvolgen.

Peking voelt tegelijk de druk van de VS en Japan, die verwachten dat China zijn invloed gebruikt om de nieuwe impasse te doorbreken. De regering van Barack Obama lijkt meer geneigd te luisteren naar Chinees advies, maar Washington wil dan wel tastbare resultaten zien.

Peking op zijn beurt hoopt dat Obama met een verzoenend voorstel komt, zoals onderhandelingen buiten het zespartijkader om. Washington en Pyongyang hebben vorig jaar ook direct met elkaar gesproken. ‘Noord-Korea weet ons dilemma heel goed uit te buiten’, zegt Cai Jian, Korea-deskundige van de Fudan-universiteit in Shanghai. Met andere woorden: Noord-Korea kan zijn blufpoker ongehinderd voortzetten.